Mark-ante Piet: Op 't konkoers hebbe we ons gek stoan blâze, maar we hadde geen praise

De Olympische Spelen liggen weer achter ons: Nederlandse deelnemers kwamen thuis met gouden medailles. Maar inmiddels doemt een nieuwe showspektakel op, namelijk de Politieke Spelen van Nederland. Ook hier zal de nodige zendtijd aan worden besteed.

Verkiezingen
Maart 2017 komen de verkiezingen voor de Tweede Kamer aan, maart 2018 de verkiezingen voor de gemeenteraad, maart 2019 die van de Provinciale Staten. Maak u borst maar nat: de komende drie jaar kunt u gebruik maken van uw democratisch stemrecht. Maar: hoe geloofwaardig zijn de politici immers nog in de ogen van veel stemmers? We lijken in een soort "sorry-democratie" te rollen. Prominente politici dienen bruggen te bouwen, mensen aan zich te binden en hun rug recht te houden als ze beloftes doen. Ze dienen zich niet af te geven op allerlei minderheden of zich te profileren met straattaal. Ik kan me herinneren dat de liberalen uit het (verre) verleden het "volk wilde verheffen" (door Bildung) maar nu laat de VVD zich leiden door het volk...Hoe zouden prominente liberalen als Thorbecke en Van Riel deze knieval vinden? 
Interessant is ook hoe de Haagse politici zich zullen opstellen ten aanzien van kosten van Nederland ten aanzien van de Brexit. Politiek Den Haag roept nu al dit ons niets mag kosten, maar de werkelijkheid is natuurlijk weerbarstiger.

Visie!
Vergeleken met het verleden valt me op dat politici weinig items hebben die er werkelijk toe doen. Teveel wordt gezegd hoe het niet moet, te weinig hoe wel moet. Ik mis bijvoorbeeld een goede visie ten aanzien van de voortschrijdende stille armoede in Nederland: ouderen die inleveren (door AOW-maatregelen en maatregelen van pensioenfondsen), jongeren die een onzekere werksituatie verkeren, meer uitkeringen bij de bijstand, meer chronisch zieken. 

Liberalen verdeeld
Dat was zo'n 100 jaar geleden anders. Toen was de jonge democratie in Nederland springlevend: onderwerpen als het uitbreiding van het stemrecht en de keuze van onderwijs leefden onder de bevolking. Het was daarom een doorbraak toen in 1917 werd besloten dat meer mensen stemrecht kregen, het districtenstelsel werd afgeschaft en het bijzonder onderwijs gelijk werd gesteld aan het openbaar onderwijs. En dat onder het eerste liberale kabinet Cort van der Linden (1913-1918)!  Dit kabinet bestond uit negen liberale en vrijzinnig-democratische ministers  (zeg maar uit de hoek van VVD en D66). Je kan nu toch niet meer voorstellen dat een dergelijk kabinet de jarenslepende schoolstrijd destijds beëindigde. Huidige VVD-ers en leden van D66 vinden een scheiding tussen openbaar en bijzonder onderwijs "geldverslindend". Een aantal liberalen rond 1880 vond dat ook. Het openbaar onderwijs kreeg een rijkssubsidie, aan het christelijk onderwijs vroeg de overheid destijds financiele bijdragen van ouders. De christelijke minderheid moest zich daar maar naar schikken: " welnu dan moet die minderheid maar worden onderdrukt, want dan is zij de vlieg die de gansche zalf bederft." Nogal pittige woorden....    
                                                                                                                                                                                            
ARP: Tweede Kiesvereniging
Als je de geschiedenis rond die tijd op je laat inwerken, vind ik opvallend dat de stemmers  destijds gemakkelijk te mobiliseren waren. Hoewel ze vaak arm waren,  werden ze actief lid van een politieke partij. Ook in ons dorp, bijvoorbeeld bij de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) van dr. Abraham Kuyper. De ARP was één van de partijen die in het CDA zijn opgegaan. Door de toename van de activiteiten (vlak voor de landelijke verkiezingen van juni 1913) en de stijging van het ledenaantal werd er zelfs een tweede kiesvereniging opgericht! De notulen van de ledenvergadering van de ARP in Ambacht van 27 januari 1913 maakten melding van deze oprichting. De ARP deed toen mee aan de verkiezingen van zomer 1913. In het kiesdistrict Dordrecht, waarin Ambacht viel, eindigde de ARP-kandidaat  H.C. Hogerzeil  na de algemene verkiezingen op de eerste plaats. Helaas werd hij na de tweede ronde (verkiezingen werden toen nog in twee rondes gehouden) net geen Kamerlid. Dat waren nog eens goede en gouden tijden in de plaatselijke partijdemocratie!. Dan is een zilveren medaille niet verkeerd. Deze twee kiesverenigingen bleven tot april 1964 bestaan. Dit duidt op een hechte en actieve participatie, waarvan de nazaten van de ARP, zoals de ChristenUnie in Ambacht, nog veel van kunnen leren. 

"Ambachtse schoolstrijd"
Ik had het zojuist over de schoolstrijd. Een strijd die er ook in Ambacht was. Maar niet zo zeer een schoolstrijd tussen openbaar en bijzonder onderwijs. Het ging meer om een strijd in het bijzonder onderwijs zelf. De eerste christelijke school "De school met den Bijbel" kwam in 1887 aan de Kerkstraat. Deze school werd geleidelijk uitgebreid. Desondanks wilden de ouders aan de Veersedijk, Vrouwgelenweg, Steenplaats en de Onderdijkserijweg een andere school. Hun kinderen moesten namelijk te ver lopen naar de Kerkstraat. Reden voor de kerkenraad uit de Gereformeerde Kerk aan de Paulusweg het initiatief te nemen tot de oprichting van een tweede basisschool aan de  Steenplaats. Deze kwam er in 1907. Maar daar bleef het niet bij. De school aan de Kerkstraat raakte in 1927 ook ongeveer 50 leerlingen kwijt aan een kleine christelijke school aan de Pruimendijk.
Na de Tweede Wereldoorlog kreeg "De School met den Bijbel" te maken met verlies van leerlingen. Wat was namelijk het geval? Bij de gereformeerden gemeenten was een landelijk besluit genomen om te komen tot de oprichting van eigen basisscholen. Een besluit dat ook zijn uitwerking had in 't Ambacht. Het schoolbestuur aan de Kerkstraat probeerde mensen in schakelen die konden bemiddelen. Zo poogde dit bestuur in 1947 vanuit de SGP een kandidaat in het bestuur te krijgen. Maar dit mislukte echter helaas.

Scholen onder één dak
En valt er natuurlijk nog veel meer over het basisonderwijs in Ambacht te melden. Tientallen jaren gaven werd christelijk/reformatorisch onderwijs in afzonderlijke schoolgebouwen gegeven. De laatste jaren heeft echter in ons calvinistisch dorp de idee van scholenclusters post gevat. In de Structuurvisie (juli 2009) is besloten tot het oprichten van dit soort clusters. Scholenbesturen van diverse pluimage hebben er mee ingestemd om samen onder één dak onderwijs te geven. De jongste telg van deze gedachte is dat er in kader van het scholencluster Kruiswiel twee scholen onder een dak komen. Dat zijn: het reformatorisch onderwijs (samenvoeging van de huidige Willem de Zwijgerschool en de Koningin Wilhelminaschool) en het openbaar onderwijs (De Dukdalf). Zo'n 20 jaar geleden had je toch niet kunnen denken dat openbaar en reformatorisch onderwijs met toestemming van beide schoolbesturen in één gebouw werden gehuisvest!

't Ambachts dialect
Een belangrijk politiek item is mijn mening het behoud van de Ambachtse identiteit. Daarbij hoort het Ambachtse dialect. Daarom ben ik benieuwd of plaatselijke politieke partijen hier in hun verkiezingsprogramma's aandacht aan zullen besteden tijdens de aanloop naar de nieuwe verkiezingen.

 En om u deelgenoot te laten maken van dit dialect een verhaal uit 1920 over de koers van een showspektakel: het fanfarekorps. Het  korps liep letterlijk slecht en de muziek die het speelde, was vals...

" Verleje week zain we met het fanfarekurps nog naer 't konkoers geweest, zee Piet van dun Onderdaik; daer hebbe we ons gek stoan blâze, maar we hadde geen praise, toen we aan zjurie vroegen hoe dat kwamme dattemme geen praise krege, zee dr zôôn inboorling uit Warkendam damme blai moeste weze onze toeters magge houwe en datteme eerst maer is Hollans moste goan lere spreke. ik heb in dat kurps nog een bietjie lôpe geleerd, zee Piet, die koporaal was geweest in de mobelesassietait van 1914-1918; 't kurps liep er bai of teanze een zak met lôôd op dr rug hadde en de mééste hadde zwingelbééne.
Ôk de meziek die uit der toeters kwam was vrot slecht. De dirigent riep wel is op de reppetiestie: manne, jullie kenne wel hard blaeze, maar tis net een geluid of tanze bij Frans Rijsdijk een schuit met oud ijzer stoan te laje! Toch hadde de muzikante veul plezier onder mekaer. Dirk Flach zee is dat zn hoorn zô dof klonk teuge de dirigent; de dirigent had de hoorn es goed naegekeke en zee toen: Dirk je mot dat gebakke scharregie dris uithaele...
Laeter bink nog an de zang gegoan maer daer konze ze beter hoeste as zinge"

Bronnen: De Brug december 2009 (samengesteld door het Historisch Genootschap H.I.Ambacht), Voor geslacht na geslacht door Peter Horsman, 1981

Sorry: ik weet niet over welk fanfarekorps en zangkoor dit werd gezegd.... Duidelijk is dat de leden van het korps niet met een (Olympische) medaille thuis kwamen...  Welke fanfare welke medaille uit het politieke "konkoers" uit de (plaatselijke) Politieke Spelen zal behalen is nog een verrassing. Dat zal ongetwijfeld afhangen van hoe zuiver de muziek uit de politieke "toeters"  klinkt en overkomt bij de hoorder! "Pleur op" vond ik in elk geval een valse noot uit een Mark-ante  toeter en onzuiver, daar win je het politieke "konkoers" niet mee. "That is Blowing in the wind".