Wijk Krommeweg (Kruidhof) meeste PVV'ers, wijk Volgerlanden minste SGP'ers

05 december 2023 • 15:00 door Willem Schneider

Vandaag nemen tachtig Kamerleden afscheid en morgen treedt eenzelfde aantal aan voor de komende vier jaar. Met deze gebeurtenis zijn de kruitdampen van de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen zijn weer behoorlijk opgetrokken.

Stem uit negatief sentiment
Het resultaat zal voor velen verrassend zijn, misschien ook niet. De “gemiddelde” kiezer heeft vanuit een negatief sentiment gekozen, want deze is ‘klaar’ met de gevestigde partijen. De kiezers kozen, ook in het behoudende Ambacht, heel duidelijk voor partijen met een ander ‘klassiek’ geluid, namelijk “hoe niet moet.” Ze keerden zich tegen het beleid van de kabinetspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. De regeringspartijen zijn electoraal behoorlijk afgestraft, ook in onze gemeente. De PVV en NSC waren duidelijke winnaars, evenals GroenLinks/PvdA.
Opvallend bij de PVV en NSC is dat deze partijen persoonsgebonden zijn, met andere woorden: kiezers stemmen vooral op de nummer 1 (Geert Wilders of Pieter Omzigt). Vallen deze personen weg, zoals destijds Pim Fortuyn bij de LPF, is de kans groot dat deze partijen decimeren. E.e.a. betekent dat het aantal voorkeurstemmen bij de PVV en het NSC betrekkelijk gering is. Zo ook in Ambacht.

Algemeen beeld: PVV, NSC weinig voorkeurstemmen
Zoals bij vorige verkiezingen heb ik ook deze keer een poging gewaagd om een beeld te krijgen van de voorkeurstemmen bij de Ambachtse stemmers. Ook deze keer per wijk: wijk Centrum, Krommeweg en Volgerlanden. En natuurlijk: het is een beeld, want kiezers zijn niet verplicht om in hun eigen wijk te stemmen.

Als we kijken naar het algemene beeld, dan zien we dat zeker 4 op de 10 stemmen van Volt niet op de lijsttrekker stemden. Een dergelijke situatie zagen we in het verleden overigens ook bij Forum voor Democratie (FvD) waar Haga in Ambacht zelfs meer stemmen kreeg dan Thierry Baudet. Ook nu scoort FvD én de SGP vrij hoog: 1 op de 3 SGP-stemmers verkoos een andere kandidaat boven de lijsttrekker. Ik kom daar nog op terug.

Als we inzoomen op de drie belangrijkste wijken in Ambacht (Centrum, Krommeweg en Volgerlanden) is het beeld helder: in alle wijken scoort de PVV het hoogst, ook in wijk Centrum waar SGP en CDA in het verleden de leidende partijen waren.

Centrum
In de wijk Centrum eindigt de PVV bij 4 van de 7 stembureaus bovenaan, bij 3 stembureaus eindigt de SGP als eerste. Inzoomend op deze stembureaus blijkt dat de PVV het stembureau in het gemeentehuis het hoogst scoort: 28,2%. Vroeger was dit bureau “de thuisbasis” van de SGP. Bij de SGP scoort nu het stembureau Emmasingel het hoogste: 26%.

In de wijk Centrum heeft ongeveer 1 op 4 stemmers op de PVV gestemd. Op de SGP heeft ongeveer 1 op 5 stemmers gestemd.

​Voorkeurstemmen per stembureau in wijk Centrum (%)​​

Krommeweg
In de vier stembureaus van de wijk Krommeweg kozen circa 3 op 10 stemmers voor de PVV, met een hoogste score bij het stembureau Kruidhof: 33% gevolgd door OBS De Bron met 31%. De VVD volgde veelal -op flinke of grote afstand -als tweede partij. Scoorde de SGP in het Centrum vrij hoog, in de wijk Krommeweg komt deze partij niet in de Top drie voor. In deze wijk koos 30% van de kiezers voor de PVV. Dat is meer dan in de wijken Centrum en Volgerlanden.

​Voorkeurstemmen per stembureau in wijk Krommeweg (%)​​

Volgerlanden
In de zeven stembureaus in de wijk Volgerlanden kozen 1 op de 4 stemmers op de PVV, met een uitschieter bij het stembureaus Yulius, Sporthal Sophia A en B (bijna 30%). De VVD is de tweede partij in de Volgerlanden, hoewel de achterstand op de PVV niet zo groot was als in de wijken Centrum en Krommeweg.

​Voorkeurstemmen per stembureau in wijk Volgerlanden (%)​​

Als we inzoomen op het NSC dan komt deze partij vaak op de derde plaats in de drie wijken en scoort tussen de 10% (Emmasingel/De Voorn) en 15% (Kruidhof). Soms zie je de combinatie GL/PvdA in de top vier terugkomen met name bij vier stembureaus in de Volgerlanden (Sophiahal A en B, Sophiastaete en De Voorn. Op het stembureau van de Ridderhal haalde deze partij ook een vierde plaats.

Tegenstellingen
Groot zijn de tegenstellingen bij de SGP. Scoorde deze partij bij het stembureau Emmastaete 27%, in de wijken Krommeweg en de Volgerlanden was dat beduidend lager: bij de stembureaus rond de Sophiapromenade lag dit rond de 4,5%. En is dat juist de buurt waar het kersverse kamerlid van de SGP, André Flach, woont! GroenLinks/PvdA zien we niet terug in de top vier van het Centrum, de grootste ‘thuisbasis’ lijkt de wijk Krommeweg te zijn en in enige mate ook in Volgerlanden. Deze partijcombinatie komt bij twee stembureaus in beide wijken niet hoger dan vierde plaats.

Meer voorkeurstemmen voor nieuw SGP-kamerlid
Over het aanstaande SGP-kamerlid (en oud-wethouder) gesproken, je zou in redelijkheid kunnen verwachten dat de Ambachtse SGP-stemmers in grote getale hun voorkeur op hem zouden uitbrengen.
Als je globaal kijkt naar de voorkeurstemmen (dat zijn de stemmen die niet op de lijsttrekker zijn uitgebracht) bij de SGP, dan ontstaat het volgende beeld. Zo’n 33% van de SGP-stemmers heeft zijn stem niet op Chris Stoffer (nummer 1) uitgebracht. Dat is circa 1 op de 3 Ambachtse SGP-stemmers. Deze verhouding is ongeveer hetzelfde als bij de laatstgehouden gemeenteraadsverkiezingen (met de SGP-ChristenUnie). Als je inzoomt op de voorkeursstemmen van de Ambachtse SGP-kiezers stemde circa 28,5% op Flach. Ter vergelijking: 75% van de Ambachtse SGP'ers stemde in 2021 nog op Kees van der Staaij. Zo'n 20% ging toen naar André Flach. Deze percentages zijn overigens beduidend minder dan de Ambachtse voorkeurstemmen voor de Ambachtse kandidaat van de provinciale verkiezingen. 44% van de SGP-stemmers kozen in afgelopen voorjaar in het stemhokje voor het Ambachtse statenlid Gerard van de Breevaart.

Lokaal: Afkalving en groot verlies voor christelijk motorblok…
Hoe staat met de andere christelijke partijen in ons calvinistisch ‘dorp’? Wel, het CDA heeft een enorme vlucht naar beneden gemaakt van 8,5% in 2021 naar 4,1% in 2023; de ChristenUnie volgde het CDA in Ambacht wat langzamer: van 6,7% in 2021 naar 4,1% in 2023. Beide partijen komen niet voor bij de Top vier van de stembureaus in Ambacht. Ter vergelijking: het CDA had in 2006 2005 stemmen, in 2010 1860 stemmen en in 2023 808…. De CU had in 2006 1076 stemmen, in 2010 998, en in 2023 798 stemmen. Maar ook bij de SGP zie je trouwens in absolute zin een geleidelijke afkalving van het aantal stemmers.

….dus winst voor lokale partijen?
De opkomst van de BBB tijdens de provinciale statenverkiezingen en die van de PVV en NSC tijdens deze verkiezingen is een helder signaal dat een groot aantal Ambachtse kiezers ‘klaar’ zijn met de gevestigde partijen. De hamvraag is hoe deze ontevredenheid lokaal wordt “opgevangen.” Door Gemeente Belangen, Realistisch Ambacht, of een andere lokale partij? Zullen deze ontevreden Ambachtse kiezers in groten getale op de lokale partijen gaan stemmen, omdat ze het ook gehad hebben met de “gevestigde” partijen? Het christelijke blok (SGP-ChristenUnie en CDA) in 2026 zou een flinke tik kunnen krijgen en ook de VVD staat op verlies. Maar dit duurt nog even, er kan politiek gezien veel gebeuren en is dit dus koffiedik kijken.
Een bananenschil lijkt bijvoorbeeld -op zijn zachts gezegd - het nogal naïef en onhandig opereren van de SGP om uit hun achterban een nieuwe wethouder te krijgen. Met deze gevolgde procedure win je geen stemmen en -zeker in de beeldvorming-  geen goodwill mee. Mijn indruk is dat deze gevolgde procedure een hoog "ons-kent-ons" gehalte kent (dezelfde partij, dezelfde kerk, wellicht goede kennis). Daarom valt het te overwegen dat de gemeenteraad vooraf openbare hoorzittingen houdt in de procedure van het benoemen van een externe wethouder. Dat past lijkt me beter in een nieuwe, transparante bestuurscultuur. 

Is de afslag naar rechts beter?
De uitslag is een afstraffing van de Ambachtse kiezers van het halfslachtige beleid van het kabinet-Rutte, dat eigenlijk een verstandshuwelijk en een noodoplossing was. Kiezers hebben duidelijk hun afkeer van het huidige kabinet aangegeven, kozen op partijen die aangeven hoe het niet moet en op partijen die moeilijk tot een coalitie kunnen komen. Krijgen we met deze uitslag een stabiel (rechts) kabinet dat crises (bestaanszekerheid, stikstof, wonen, koopkracht, migratie en asiel, etc.) kan oplossen? Wordt het onder zo’n kabinet dan inderdaad beter? Of is een gedepolariseerd kabinet (zakenkabinet, extraparlementair) met een ander kiesstelsel niet een betere insteek? De winnaar Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omzigt pleit voor een regionaal kiesstelsel, waardoor meer mensen van buiten de Randstad in de Kamer terecht moeten komen. Opvallend is dat André Flach volgens het AD zo'n stelsel "een goed idee" vindt. Dit vind ik opvallend want dat stelsel kan juist weleens slecht uitwerken voor de SGP-Kamerfractie.... 

Duidelijk is in elk geval dat 80 parlementariërs sinds vandaag een functie elders moeten vinden (en wachtgeld krijgen). Maar gelukkig zijn er minstens drie bestuurders die door de nieuwe verkiezingen van hun wachtgeldregeling af zijn en hun plaats in de Kamer sinds morgen innemen. Nee, ik noem hierbij geen namen….. Ze zetten zichzelf immers al in "the picture" via Facebook, X (vroeger Twitter) of andere (sociale) media. En: in de parlementaire geschiedenis zijn diverse voorbeelden te noemen waar goede bestuurders minder uitblonken in hun Kamerlidmaatschap en als politicus.... Dus: haakten ze af... en keerden terug naar "besturenland." Hoe het ook zij: op naar het volgende onderdeel van de politieke feuilleton: de kabinetsformatie! 

Kabinetsformatie: handjeklap in koppeltjes: wie met wie, wat meer migranten, wat minder koopkracht, of juist niet