Minder democratie voor hetzelfde geld
Heeft u wel een last gehad van een mol? Nee? Tot voor kort had ik dat ook niet. Een mol vindt u vaak terug in de tuin, waar ze zich ingraven. Ja, de mol die me op het oogvlies kwam ook. Mollen verdwijnen vaak weer uit het beeld en zeker overdag heb je geen last van. Maar dat was geenszins het geval met de mol, waar ik het nu over heb. Deze mol kreeg vooralsnog een vaste standplaats en trekt veel buurttoerisme. Deze gemeentelijke Mol werd ingegraven: “not in my backyard”.
Nee. hij kwam “behind the wall”, direct naast ons huis op enkele parkeerplaatsen naast onze woning. Toen de “mannen van de gemeente” kwamen kijken en uiteindelijk de locatie temidden van de straat vaststelden, gebeurde dat in een openluchtbijeenkomst van het “buurtcomité” bestaande uit vrouwen in onze straat. Tja, de plaatsing van de nieuwe afvalsystemen -ook wel Mol genaamd- leverde wel protesten op: weer enkele parkeerplaatsen worden zo ingeleverd, zo was de teneur van de kritische dames, en gelijk hebben ze!
Deze spontane vorm van directe democratie leverde dus niet veel op voor onze buurt. Dus toch maar zo spoedig mogelijk een buurtcomité gaan vormen? Dat lijkt me verstandig, temeer omdat de gemeenteraad in de toekomst zijn charme in de vorm van politieke veelkleurigheid zal verliezen. Wat is er aan de hand? Wel, minister Remkes heeft in zijn wijsheid en in een bui van zuinigheid besloten om de omvang van de gemeenteraad vanaf 2010 te beperken. Je hebt bij minder raadszetels meer stemmen nodig om in de raad te komen. Kleinere partijen komen dus moeilijker in de raad. En dat is niet goed voor de geloofwaardigheid van de veel geprezen “representatieve democratie”.. Vanwege hogere kosten wil de minister het aantal actieve politici in gemeenten terugbrengen op het niveau voor de dualisering van het gemeentebestuur in 2002. Zo werkt de dualisering als een boemerang. Ze was bedoeld om de politiek aantrekkelijker te maken, dichter bij de burger te brengen en meer want dat soort wensen. Het effect is: minder raadsleden, een hogere kiesdrempel, dus minder politieke pluriformiteit. En beetje raar natuurlijk, want vooraf had de minister en zijn wijze ambtenaren al kunnen bedenken dat deze grap meer geld gaat kosten. De lobbyclub van de gemeenten, de VNG, gaat akkoord. De harde voorwaarde is wel dat het geld dat daardoor vrij komt ten goede komt aan de verbetering van de rechtspositie van raadsleden. Tsja: dan wordt het als raadslid kiezen tussen meer geld en minder democratie (principe) of te wel: De koopman of de dominee, dus.
Maar de gemeenteraad komt nog meer onder vuur te liggen. U hebt misschien wel eens gehoord over de vorming van nieuwe provincies. Een onderwerp dat al meer dan dertig jaar loopt. Toch proberen bestuurders opnieuw het wiel uit te vinden: Provincie Randstad, Landsdeel West, enz. Als ik politici over Landsdelen hoor spreken, vraag ik me of het niet beter gewoon Nederland als een Länder te beschouwen, de "Niederländer" en staatskundig aansluiting te zoeken bij onze Duitse buren. We zitten immers samen in de NAVO, de EU, de Raad van Europa, OVSE, enz. dus waarom dan ook niet bilateraal?
En als ik de uitdrukking "Randstadprovincie" hoor, doet me dat weer denken aan de vesting Holland, die zich verschool achter de Hollandse waterlinie Enfin bij nieuwe grote provincies ruiken de gemeenten natuurlijk hun kansen: een opschaling van gemeenten is gewenst, dus groter van omvang en een nog grotere kiesdrempel. En zo proberen de grote partijen hun macht te behouden.
Maar dat was het nog niet. Nee, in het kader van de ‘staatskundige vernieuwing” is er door ambtenaren diep nagedacht over een – u gelooft of niet- verlenging van de zittingsduur van de raadsleden. Argument hiervoor: vier jaar is tekort en de raadsleden zijn nog niet ingewerkt, of het beleid heeft nog geen resultaat. Een argument dat het ook altijd goed doet, is een vergelijking met andere Europese landen. Termijnen van 5 of 6 jaren wordt in dit verband genoemd. In België worden de gemeenteraden voor een termijn van zes jaar gekozen. In de meeste Duitse deelstaten geldt een zittingstermijn van de gemeenteraden van vijf jaar. Eén van de uitzonderingen is Beieren, waar een zittingstermijn van zes jaar wordt gehanteerd. Afhankelijk van de deelstaat waar de gemeente in gelegen is, gelden in Oostenrijk ook zittingstermijnen van vijf of zes jaar. Andere Europese landen waar gemeenteraden een zittingstermijn hebben van vijf jaar zijn Cyprus, Italië en Ierland. In Frankrijk worden de gemeenteraden voor de duur van zes jaar gekozen. Datzelfde geldt ook voor Luxemburg. Politieke conclusie van dit kabinet: in vergelijking tot de andere Beneluxlanden en Duitsland is de zittingstermijn van gemeenteraden in Nederland met vier jaar relatief kort is. De minister denkt hardop na over een termijn van 5 jaar (zoals ook in Duitsland gebeurt).
Begin 19e eeuw kreeg je als raadslid “levenslang”, in 1851 kreeg het raadslid “zes jaar”, in 1917 mochten de gemeenten zelf hun termijn bepalen, in 1951 werd het vier jaar. Gaan we onder de noemer van Vernieuwing terug naar het verleden? Provinciale Staten krijgen volgend jaar minder leden, de gemeenteraad mogelijk vanaf 2010, is de volgende de Tweede Kamer (van 150 naar 100)?
Volgend jaar weten we meer.
Voorlopig is de Ambachtse raad voltallig met 19 leden. Hij is niet als de Tweede Kamer een duiventil, evenals overigens het huidige kabinet. Volgende meer over de voornemens van het vastzittende Ambachtse college! En onze MOL? Die staat cementvast in de grond. Wel met een probleem er bij: enkele broodnodige parkeerplaatsen minder. Dus: meer auto’s zullen een vast plaatsje vinden naast de coniferen en naast de schuttingen van de woningen in de buurt. En nu de pasjes nog en de problemen met het openen van de MOL. Inmiddels zijn de eerste onvolkomenheden al gesignaleerd. Immers: als buurtbewoners kijk je raar op je "voorkeurrcontainers" niet om de hoek maar een paar honderd meter verder blijken te staan! We houden u op de hoogte.
