Bezinning

Tja, de zomertijd breekt weer in de politiek aan. En dat betekent weer stille tijd, een tijd voor politici om bij te komen van hun activiteiten. Een tijd dus voor reflectie en voor het overdenken van (politieke) zingevingvraagstukken. De politiek is het dus even “ZAT” en even “vreemd van de dag.” Ik kom op deze termen nog terug. 

Tja, en als je zo  -terug fietsend van vergaderingen van de Drechtraad en de gemeenteraad – kom ik steeds meer tot de conclusie: politiek is theater, waarbij veel politici en bestuurders zich laten leiden door de vraag: ben ik nog in beeld bij de kiezer?

Nationale voorbeelden (de mediagerichte ministers tijdens de presentatie van coalitieprogramma, Beleidsprogramma 2007-2011, Miljoenennota of via incidenten als het niet naleven van de eigen aanbestedingsregels)  worden vaak gevolgd op lokaal en in de regio. Hoe komt dat?

Misschien wel door een ontwikkeling die ik een oud-bestuurder hoorde noemen: “mensen kiezen steeds minder principieel”. En daar heeft hij gelijk in: kiezers kijken naar minder naar de ideologie en meer naar de personen (uitstraling, met of zonder stropdas, met passie of emotie, enz) of naar partijen die ontevredenheidsgevoelens (anti-islam) prediken.

En als je geen ideologisch kompas meer hebt, kan ik me daar wel iets bij voorstellen. Wat denkt u van een debat met ervaren debaters als ministers Rouvoet en Plasterk en met de VVD-woordvoerder Verdonk over het onderwijs of over het gezins- en jeugdbeleid? Dat zouden journalisten en geinteresseede kijkers niet willen missen. En op grond van dit soort impressies komen kiezers tot een afweging op welke partij zij dit keer zullen stemmen.

Die route zou ik niet kiezen, want er zijn zeker politieke zingevingvraagstukken. Ik wil graag een "Tour de Horizon" met u maken.

Nationaal, regionaal en lokaal. Nationaal, omdat ik zie dat politieke denkpatronen weer aan het veranderen zijn. De politieke pendule slaat weer de andere kant op.

Is de overheid het ZAT?
Wat bedoel ik? Om een eenvoudig voorbeeld te geven: het marktdenken heeft plaatsgemaakt voor het overheidsdenken. Moeder Markt wordt voorlopig even in de ijskast gezet, van vadertje Staat wordt weer veel verwacht in de vorm van meer toezicht: wat denkt u van een Columnpolitie? Of van een Gezinspolitie?

Wat het laatste betreft, vanaf volgend jaar wil het kabinet  dat ieder kind een elektronisch dossier krijgt. In combinatie met de eveneens nieuwe Verwijsindex moeten problemen dan op tijd worden opgemerkt en opgelost. Als het digitale dossier alarm slaat, krijgt het 'probleemgezin' desnoods onder dwang jeugdzorg over de vloer. Er komen Zorg Advies Teams (ZAT). In het Haagse jargon:

“In deze teams werken professionals uit onder meer de gezondheidszorg, onderwijs, maatschappelijk werk, jeugdzorg en politie, samen. Zij hebben goede ervaringen met het tijdig signaleren van opgroei- en opvoedings-, en/of onderwijsleerproblemen van kinderen en jeugdigen en het zorgen voor de juiste hulp”.  

Volgens sommige deskundigen zijn dit soort “interventieteams” een gevaarlijke en weinig doordachte maatregel: ,,Het is een politionele actie; het klinkt mij te veel als een soort strafexpeditie”, zo las ik onlangs. De overheid lijkt verder achter de voordeur van het gezin te willen ingrijpen. Niet alleen de jeugdhulpverlening, maar ook de jeugdzorg en maatschappelijk werk lijken meer bevoegdheden te krijgen. En dat is meer dan stroomlijnen en uniformeren zoals de minister van Jeugd en Gezin in een interview aangaf. Waarom zou er anders een speciale Gezinsnota moeten uitkomen?

En waarom moet de overheid (met name de gemeente) of CWI zich gaan bewegen op het gebied van het geven van "huwelijkscursussen" om de relaties in het huwelijk te stabliseren? Aan een ‘huwelijk-APK’ - een stand-van-zaken-cursus-  zou de overheid zich niet moeten wagen. Bovendien staat diezelfde overheid toe dat er allerlei soorten gezinnen ontstaan: mikadogezinnen, stiefgezinnen met allerlei inforrmele en vaak instabiele relaties. Zo las ik dat Nederlanders relatievorming steeds meer niet als een publieke zaak, maar als een privë-aangelegenheid zien. Relaties zouden niet meer bij de gemeenten geregistreerd hoeft te worden. Cijfers ondersteunen deze tendens: in 2005 hadden 45% van alle eerste kinderen niet-getrouwde ouders, in 2006 47%. Als deze stijging zich doorzet, heeft volgend jaar de meerderheid van de eerstgeborenen kinderen ongetrouwde ouders. En dan denk ik: hoe zo  "huwelijkscursussen of huwelijk-APK"?  

Dit soort gedachten (de overheid als Vadertje Staat) doet mij altijd weer denken aan de bekende filosoof Thomas Hobbes met zijn boek de Leviathan. Een goed boek overigens om te lezen in de vakantie!.

Hobbes streefde naar een oppermachtige overheid of soeverein. "Goed" is nu alles wat overeenstemt met de wil van de soeverein, en slecht alles wat ertegenin gaat. De soeverein handhaaft de vrede en de veiligheid met alle middelen die hij nodig acht. Daardoor kan pas zoiets als beschaving ontstaan.

Toegegeven: het klinkt misschien wat overdreven, maar hoe goed deze maatregelen ook zijn bedoeld, de bemoeizucht van de overheid neemt met dit soort maatregelen toe!  Ongetwijfeld worden de gemeenten in de combinatie met de jeugdzorg de handhavers .c.q. uitvoerders van dit soort ideeën. Met andere woorden: met een (extra) rugzak van  40 mln Euro komt Rouvoet er niet. Ik zie al de gelddans van alle betrokkene organisaties voor me. Zij willen graag een bedrag van die 40 mln meenemen. De Voorzitter van Geestelijke Gezondheidzorg (GGZ) Nederland wees er in een interview in het blad "Binnenlands Bestuur" nog op dat  het niet om een zak geld gaat, maar dat het onderlinge wantrouwen tussen de diverse organisaties (bijv. GGZ, welzijnswerk, kinder- en jeugdpsychiaterie, Bureau Jeugdzorg) moet worden weggenomen.

Het idee van de Centra, etc. komt overigens uit de koker van de "Gideonsgemeenten"  (enkele grote en middelgrote gemeenten), de minister van Jeugdzaken en Gezin fungeert hier min of meer als een doorgeefluik. Meer overheidsinvloed (Drang en Dwang) achter de deuren van gezinnen komt in elk geval niet zijn vanuit levensbeschouwelijke opvattingen.

De vier grote gemeenten zouden volgens de media nog verder willen gaan dan de voorstellen van Rouvoet. Het lijkt me dat elektronische dossiers van kinderen - als er zouden moeten komen -  bij hun huisarts horen te liggen en niet als een "jo-jo's" van de ene organisateur en hulpverlener naar de andere worden geslingerd. Er zijn allerlei vragen: hoe gaan (jeugd)hulpverleners met dit soort privégegevens in de praktijk om? En hoe kan worden voorkomen dat toekomstige werkgevers over dit soort informatiebronnen komen te beschikken? En wat zijn de criteria, die verleners van hulp in de jeugzorg of jeugdhulpverlening in de praktijk gebruiken om kinderen in dossiers op te nemen?

Overigens is het maar de vraag of een nieuwe bureacratie in de vorm van het Centrum van Jeugd en Gezin (nu nog Consultatiebureau) over een paar jaar de Kamer nog bevalt. Ik trek hierbij de parallel met het Centrum voor Werk en Inkomen (het vroegere Arbeidsbureau).

Een meerderheid van de Tweede Kamer is kritisch over de toegevoegde waarde van het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI). Regeringspartij CDA en oppositiefracties van SP, VVD en PVV waren onlangs in de Kamer van mening dat onvoldoende hard gemaakt kan worden dat door bemiddeling van het voormalige Arbeidsbureau meer mensen aan het werk worden geholpen, zodat een uitkering niet nodig is. Tja, wellicht horen we over enkele jaren dezelfde opmerkingen maar dan over de nieuwe kroonjuwelen, namelijk de Centra voor Jeugd en Gezin.

ZAT Ambacht of Ambacht Actief? 
Zijn ZAT-teams in Ambacht dus niet nodig?
Als je een rondje meemaakt in Ambacht met de ambulante jongerenwerker schrik je wel over wat er in zo’n welvarend en calvinistisch dorp gebeurt. Immers, het druggebruik (ook hard drugs) zo vertelde de ambulante jongerenwerker neemt onder de Ambachtse jongeren behoorlijk toe. Over een aantal jaren zullen de gevolgen naar zijn opvatting dan ook echt zichtbaar zijn, zoals in Spijkenisse momenteel het geval zou zijn: junks, meer inbraken, enz.

Ik schrok tijdens dat rondje ook van het (intensieve) gebruik van “breezers” van jongens en jonge dames op de wel bekende hangplekken: Baxpark, het park bij de Blije Borgh, maar ook bij een  picknickplaats in het Sandelingenpark. Met platictasjes worden deze drankjes getransporteerd naar de hangplekken.

Dan denk ik: wie zijn hun ouders? Uit welk soort gezin komen ze? Waarom staan ouders toe dat hun kinderen op straat hangen en daar bier drinken? Ouders - uit de mikadogezinnen of stiefgezinnen-  hebben hun eigen verantwoordelijkheid bij de opvoeding. Het is belangrijk dat zij  niet in hun eigen wereld (van vergaderen, enz.) vertoeven, maar zich ook in de denkwereld van hun kinderen verplaatsen. Trek dus niet alleen tijdens de vakantie met je kinderen op maar ga met hen bijv. een partijtje voetballen!

Soms denk ik dat het probleem niet zo zeer ligt bij de probleemkinderen zelf, maar dat de houding van de ouders het kernprobleem vormt. Rotterdam wil in dat kader opvoedingsdebatten gaan voeren over de opvoedingsnormen. Dat heeft zijn charme, maar er kleven ook gevaren aan.

Verontrustend is ook dat het huisgeweld in Ambacht toeneemt. Maar of Ambacht er geld over heeft om opvoedingsdebatten, etc. te organiseren waag ik te betwijfelen. Er is daar volgens de Perspectiefnota weinig perspectief op.

Er is alleen geld om aan de wettelijke en regionale taken te voldoen, zo meldde het college fijntjes Regio: meer klachten meer vergaderen

Dat brengt me bij de regio. De Waterbus en de Fast Ferry zijn natuurlijk bij uitstek de middelen om de regionale parels binnen de Drechtsteden te bewonderen. Zeker als u in de zomermaanden van Ambacht (via de Merwekader in Dordrecht) naar Gorinchem vaart om vanuit deze stad direct per boot door te gaan naar het slot Loevestein.

U ziet dan aan de loef- of lijzijde de locaties van enkele prachtige (toekomstige) projecten van de regio: de Noordoevers (waar veel dure woningen komen), bij het drie rivierenpunt kunt u in de verte de Dordtse brug zien (waar het belangrijke Maasterras aan Dordtse en Zwijndrechtse zijde komt), vervolgens ziet u vanuit de “Kameleon van de Drechtsteden” (de Waterbus of het oude pontje Drechtsteden 1)  het uiterst belangrijke project van de Zeehavens, en bij de gemeente Papendrecht ziet u het bedrijventerrein Oosteind  en bij Sliedrecht ziet u het Plaatje liggen dat als watergebonden bedrijventerrein wordt herontwikkeld. Het Hollands Glorie van de Drechtsteden!!

Nu weet ik wel, ik heb vele projecten die mede door de regio worden gefinancierd niet genoemd. Bij het grote publiek zijn de regioprojecten niet bekend. De Voorzitter van de Drechtraad heeft wel zo zijn ideeën over meer publiciteit, zo begreep ik tijdens de Drechtraadsvergadering van juni 2007. Zo dacht hij in eerste instantie aan de inschakeling van de regionale TV (zeker Dordrecht of Rijnmond) en meer persberichten in de krant. Het zijn prachtige middelen om de “burger” dichter bij de Drechtraad en de regio te betrekken.

Overigens zijn de leden van de Drechtraad  (toevallig) ook raadsleden. Ze klaagden dat zij altijd een enorme lading papier thuis kregen. Maar dit is natuurlijk onzin: er zit altijd bij de agendapunten een Vergadernotitie en als men die leest weet men precies wat de discussiepunten zijn.

Maar door deze klachten krijgen de raadsleden nu wel meer werk. De vergaderingen worden in de toekomst namelijk frequenter. Elke derde woensdag in de maand wordt een vergadering uitgeschreven.... Per saldo wordt er dus meer vergaderd, Tja, moesten de Raadsleden niet meer de straat op?  

Het zou oviergens goed zijn als de raadsleden, die niet in de Drechtraad zitten, meer bij het reilen en zeilen van de gebeurtenissen in de Netwerkstad die Drechtsteden heet, worden betrokken. Zij missen het overzicht en daarom is er op het vlak van de communicatie nog (heel veel) te doen. Anderzijds zou het gemeenteraden sieren als zij in hun gemeente een raadscommissie Drechtsteden zouden instellen, waarin juist raadsleden zitten die geen lid van de Drechtraad zijn. Daarmee wordt de betrokkenheid van deze raadsleden vergroot en wellicht ook het politieke draagvlak.

Interessant was de opstelling van de Ambachtse delegatie in de Drechtraad. Ik heb altijd diep gedacht waaruit nu de voortrekkersrol van Ambacht in de Drechtsteden zou bestaan, zoals het coalitieprogramma aangeeft.

Nu komt de aap uit de mouw: de Ambachters willen een financiële vergoeding voor hun inspanningen voor het werk bij de Drechtraad! En daar is niets mis mee, natuurlijk. Er is namelijk een zwaardere werkdruk voor de fractievoorzitters gekomen. Zij zitten in de Drechtraad. Er komt ook een zwaardere druk op de overige leden van de raadsfracties, want sinds kort kent de Drechtraad de eerste Adviescommissie.... En wat komt er nog meer?  Het werkterrein van de Drechtraad dreigt namelijk verder uit te breiden. Vanuit de PvdA-regiofractie werd tijdens de junivergadering van de Drechtraad al voorzichtig geinformeerd naar de relatie tussen de Sociale Dienst Drechtsteden en  Drechtwerk (dat is een sociale werkplaatsvoorziening  die door de Drechtsteden plus enkele andere regiogementen wordt beheerd). En het is goed denkbaar de Centra voor Jeugd en Gezin regionaal (lees: het bureau Drechtsteden en het Drechtstedenbestuur) worden aangestuurd...

Opvallend was dat het Ambachtse voorstel geen steun kreeg van de andere leden van de Drechtraad. Niet verwonderlijk overigens: dat is vaak het geval bij pioniers.

By the way: de Voorzitter van de Drechtraad wist nog niet of deze vergoeding binnen het financiële budget paste…… Dus volgend jaar weer een extra verhoging van € 1,50?

Lokale Schokken
Als het om geld gaat, is het een kleine sprong naar de Ambachtse raad. Tijdens de laatste vergadering voor het zomerreces werd afscheid genomen van de belangrijkste oppositieleider: Docent Dick van der Heijden verliet de raad. Vele goede woorden werden gewisseld. Terecht: De fractievoorzitter is een aimabele politicus!

Toch was de cri de coeur van fractievoorzitter van het CDA aan het adres van de PvdA-fractievoorzitter ook mijn gedachte: “Als een echte socialist zou u verwachten dat u een wereldverbeteraar bent, met creatieve ideeën op dat gebied komt, maar die mis ik. U doet zo somber en loopt zo in de pas”. Ja, ik miste de gedrevenheid a la Joop den Uyl, Jan Pronk en Bert Koenders...   Ik noem ook Bert want hij is gedreven, ondanks dat hij soms  -lees het theaterhoofdstuk van de aanbestedingen-  teveel schijnt te leunen op zijn ambtenaren.

Hoe het ook zij: in de NRF-werkgroep van de Tweede Kamer kon ik goed met hem samenwerken.

En inderdaad: de raadsfractie van de PvdA was/is erg aardig voor het college. Ik zal een voorbeeld geven. Het gebeurt niet vaak dat de Ambachtse gemeenteraad een onderwerp over ontwikkelingssamenwerking in samenhang met milieu op de agenda zet. Op de laatste dag voor het zomerreces slaagde Gemeentebelangen (GB)  daar toch in. Of dat een schok in de raad gaf, betwijfel ik. Misschien gaf het de Raadleden wel een schok dat GB zou ver over de gemeentegrenzen heenkijkt, zelfs tot buiten Europa!

Aanleiding voor de motie was blijkbaar het Verdrag van Schokland. De Nederlandse burger moet volgens dit Verdrag worden uitgedaagd zijn eigen bijdrage aan het milieu te leveren. GB diende daartoe een motie in. Een activiteit die je bij dit onderwerp eerder vanuit de hoek van de PvdA  zou verwachten, dan van het lokaal georiënteerde GB. Waarom? Omdat de PvdA  milieu toch hoog  in haar (rode) vaandel heeft en streeft naar internationale gerechtigheid.

De motie van GB stond vol met prachtige volzinnen en met weinig concrete zaken dan alleen het verzoek om een Plan van Aanpak… Maar over prijskaartje etc., nee daarover werd nog even niet  gesproken. Elke fractie vond de motie sympathiek maar zou ze niet steunen. Daarom werd de motie wijselijk niet instemming gebracht door GB.  Misschien had de GB-fractievoorzitter een visionaire gedachte toen hij boven zijn motie plaatste: “motie vreemd aan orde van de dag”…. Ooit gehoord van een Self-fulling prophecy?

Nog even uw aandacht voor het college. In de media kwamen de collegeleden goed in beeld, maar ook in de Raad. De behandeling van de Perspectiefnota vormde hiervoor het decor.

Zo wist de wethouder RZ te melden dat er na de vakantie maar liefst drie nota’s naar de Raad worden gestuurd.  Hij had zijn huiswerk af en kon met een goed gevoel op vakantie gaan.

Het leuke van zo’n opmerking was dat zijn collega van financiën bij zijn “spreekbeurt” aan de Raad wist te melden dat in deze nota’s niet de financiële onderbouwingen zijn opgenomen.

Interessant was de verpakking waarin de boodschap werd gebracht. Het werd gebracht als:  Ja, de financiële vertaling komt nog wel, en als deze prijskaartjes komen, dan kijken we tegelijk natuurlijk ook naar de leuke dingen, die we nog in het vooruitzicht hebben: bijv. in de vorm van “efficiencywinst” door de Sociale Dienst naar Dordrecht te laten verhuizen. Je moet immers een evenwichtig verhaal hebben, nietwaar?

Niet alleen dus kijken naar de lasten, maar ook naar de financiële lusten. Dat heet een “financieel voorzichtig” beleid. Met deze tweetrapsraket  (namelijk eerst vragen om instemming, en na een poosje het prijskaartje er aan toevoegen)  krijg je natuurlijk meer draagvlak in de raad (de raadsleden inclusief de oppositie vragen immers er steeds om) en daar is dus niets mis mee!

Tja, en dan wethouder Welzijn, Onderwijs en Sport. Hij kwam de laatste tijd samen met zijn Zwijndrechtse collega goed in de media in beeld. Het CDA-duo lijkt een voortrekkersfunctie te vervullen voor de vorming van een subregio Zwijndrechtse Waard in de Drechtsteden.  Misschien is het daarom overigens toch beter de naam "Drechtsteden" te veranderen in: Drechtse Waardengemeenschap (bestaande uit de Alblasserwaard, de Zwijndrechtse Waard en de Dordtse Waard) Maar dat initiatief laat ik graag aan het CDA over.

De Ambachtse wethouder Welzijn had het nakijken ten aanzien van collega RZ: zijn toegezegde nota’s lagen nog niet “geplakt en bezakt” op de plank bij het college. Dit, terwijl zijn partij het CDA, nogal kritisch was over het uitblijven van deze nota’s. Terecht overigens! Wethouder Van der Vlies kwam niet verder dan drie nota's in voorbereding: het Integrale Huisvestingplan (die bevindt zich in “ een inventarisatiefase”), en de Nota Accommodatiebeleid (eind van dit jaar in de Raad). 

Hij had warempel nog een nabrander (de 3e nota in voorbereiding): de Welzijnsnota (met alles er op en er aan: open einderegeling Cascade, subsidies aan het Jeugdspeelpark) verschijnt in de opwarmfase van de Ambachtse politiek, zo tussen de eerste raadsvergadering in september en de begrotingsraad (eind oktober/begin november). Je moet alles niet te nauw plannen, nietwaar? Maar ik geef toe: het gaat om een complexe materie. Zeker, nu Ambacht te maken zal krijgen met Zwijndrechts zwem- en theatertoerisme.

Overigens: hier zie ik ook de slingerbeweging/de pendule: Zwijndrecht zal vanuit Ambacht te maken krijgen met Dagtoerisme in de vorm van middelbare scholieren die van Ambacht naar het LOC pendelen. Dit heen- en weer fietsen is blijkbaar een goed vorm van integratie!!

Maar U begrijpt al: Cascade en het zwembad groeien uit hun voegen en Ambacht wordt de speeltuin (theater, zwembad) van Zwijndrecht. En daarvoor zal Zwijndrecht  -net zoals bij de succesvolle coproductie van de Volgerlanden en het LOC-  financieel moeten betalen. Ik kan me voorstellen dat PvdA en CDA - de twee belangrijkste voorstanders van de vorming van de subregio de Zwijndrechtse Waard-   in de Raad hiertoe met voorstellen komen. Dat lijkt me ook een vorm een voorzichtig financieel beleid!  Er lijkt overigens een nieuw idee aan de "wolkenloze" horizon van de samenwerking te verschijnen: Zwijndrecht en Ambacht zouden het plan hebben om samen een nieuw zwembad te bouwen. Of dat (financiele) nattigheid oplevert, of geen uitglijder betekent, horen we wel. Hoe het ook zij: ik ben benieuwd naar de nieuwe locatie en hopelijk wordt de nieuwe glijbaan dan ook zonder schade verplaatst.  

Epiloog
Na regen komt zonneschijn. Na het werk komt de vakantie, na de vakantie wacht het werk; de Waterbus vaart zijn rondjes, vaart heen en weer tussen Zwijndrecht-Dordrecht, Papendrecht-Dordrecht, enz; het marktdenken maakt plaats voor Vadertje Staat, probleemouderen van probleemkinderen,   de ouderen voeden de kinderen (op), kinderen helpen (in het verpleeghuis) hun ouders in hun ouderdom.

En gaat zo de slinger heen en weer: in de tijd, in wisselende posities, van inhoud naar beeld en weer terug, enz.  Het kabinet slingert tussen ambities en realiteit, tussen de kloof van het "Behoren" en het  "Zijn", tussen de kloof van geloofwaardigheid en uitvoerbaarheid van het (aanbestedings)beleid.

Maar is niets zo veranderlijk als het (politieke) weer: ik wens u een goede en vooral zonnige vakantie toe! En bedenk dat er  niets nieuw onder de zon is: "Eenen ouden Prediker" zei het al!!