Uw stem telt dubbel!

19 oktober 2016 door Willem Schneider
Uw stem telt dubbel!

"Altijd gezellig" en "ons kent ons". Zo omschrijf ik de vergaderingen van de Ambachtse gemeenteraad waarin de begroting voor de  volgende jaren worden behandeld. Op 24 en 27 oktober a.s. is het namelijk weer zo ver: de begroting komt weer aan de orde. De sfeer tijdens de vergaderingen was in het verleden ontspannen en correct.  Het politieke vuurwerk (in de vorm amendementen en moties) zal ook deze keer, naar inschatting van mijn jarenlange opgedane ervaring, niet groot zijn. Temeer omdat het huidige college zijn belangrijkste doelstellingen al behaald heeft. Ze staan in de steigers, ze moeten alleen nog worden uitgevoerd...

In de startblokken
In de steigers staan ook een aantal bezoekers, die bij de vergadering van de begrotingsraad aanwezig zullen zijn. Het gaat om zogenaamde burgerraadsleden, of wat voor benaming ze ook hebben (commissielid, duo-raadslid, etc.)  Ze mogen voor een deel aan de discussies (in de raadscommissies) deelnemen, maar zitten nog niet in de gemeenteraad. Toch willen ze zich profileren om later door  het bestuur op de kandidatenlijst te worden geplaatst. Als je dan zowel (burger)raadslid én bestuurslid bent, is deze hobbel nog makkelijker te nemen, zoals de (weerbarstige) praktijk in onder meer Ambacht aangeeft..... Ongelofelijk, nietwaar?

Als kiezer heb je daar meestal geen weet van.

Eén raadslid: 2 burgerraadsleden
En als ik onderzoeken mag geloven, is het nog gekker. Want als ik in 2018 zou gaan stemmen voor de samenstelling van de gemeenteraad kies ik volgens  onderzoek één raadslid én krijg ik er een half burgerraadslid bij.... Hoe kan dat dan? Wel, in ons land zijn voor de 390 gemeenten ongeveer 8880 raadsleden actief. Op basis van informatie van 60% van de Nederlandse gemeenten, blijken naast de gekozen raadsleden nog meer dan 5350 burgerraadsleden actief te zijn die vaak ook politiek bedrijven zonder door de burger gekozen te zijn.  Ze leveren vaak de informatie aan op basis waarvan raadsleden in fractievergaderingen hun besluiten nemen. Anders gezegd: op elke 100 raadsleden worden gemiddeld circa 57 niet-raadsleden benoemd. Wel is een groot verschil: van 0 tot enkele tientallen per gemeente! De grote verschillen hebben wellicht ook te maken het aantal fracties en met de werkvormen. De meeste gemeenten werken namelijk met 2 à 3 raadscommissies. De commissies hebben allerlei benamingen: kamerrondes, informerende, oordeelsvormende bijeenkomsten, carrousels, politieke avonden, etc.

Kijkend naar fracties (en niet naar gemeenten) zien we dat elke fractie zich  gemiddeld door 1,8 burgerraadsleden laat bijstaan. Maar ook daar zijn weer grote verschillen.

Daarom heb ik maar eens gekeken hoe in de Drechtsteden de vlag er bij hangt. Een globaal beeld volgt in de onderstaande tabel. Ik heb een indeling gemaakt per gemeente, per landelijke partij en per lokale partij.  Daarnaast bestaat een aantal afgesplitste partijen in Dordrecht (GBD en FM) en Papendrecht (OP). Ze mogen geen burgerraadsleden hebben.

Lid: raadslid BR: burgerraadslid
Bronnen: gemeentelijke websites en websites plaatselijke partijen. De afkortingen van de lokale partijen vindt u daar terug. 

Conclusies
Als je deze cijfers tot je neemt, zou je volgende (voorzichtige) conclusies kunnen trekken voor Drechtsteden:

1. Kleine gemeenteraden met kleine raadsfracties maken het meest gebruik van burgerraadsleden. Deze fracties behoren tot de landelijke partijen. Zo heeft het CDA-raadslid in Hardinxveld 2 burgerraadsleden.

2. Ablasserdamse fracties maken in de Drechsteden relatief veel gebruik van burgerraadsleden. CDA en D66 in Alblasserdam hebben beide 3 burgerraadsleden, D66 in Alblasserdam heeft samen met het CDA in Hardinxveld meer van deze leden dan raadsleden.

3. Stem je op een kleine fractie is de kans groot dat je er één burgerraadslid er gratis bij krijgt. Als Alblasserdamse stemmer telt je kiesbiljet bij een kleine fractie dus eigenlijk voor twee! 

4. Locale partijen in de Drechtsteden maken weinig gebruik van burgerraadsleden. Meestal  één burgerraadslid, PAB in Papendrecht heeft 2 leden. Leefbaar Albasserdam heeft geen steunlid. Een mogelijke verklaring voor het geringe gebruik is dat deze partijen veel zetels in de raad hebben (BvD 13, TAB en PAB elk 6, PRO Sliedrecht en ABZ in Zwijndrecht ieder 5 zetels).

5. Als je op een locale partij stemt in de Drechtsteden, is de kans geringer ( 0-50%) dat je er gratis een burgerraadslid er bij krijgt.

6. De Zwijndrechtse raadsfracties hebben het minst aantal burgerraadsleden in de Drechtsteden. Een grote fractie als SGP/CU heeft zelfs geen burgerraadsleden.

7. En Ambacht? Wijkt ons dorp af van het Drechtstedelijke patroon? We wijken niet af. Naast de 21 raadsleden zijn 10 burgerraadsleden actief.  Kies op je een kleine fractie als D66 of VVD, dan telt je stembiljet ook voor twee. Dat zal zeker niet het geval zijn bij een stem op de SGP/CU-fractie.

Lonend?
De vraag is natuurlijk ook het huidige systeem van burgerraadsleden wel lonend is. Ik heb er mijn twijfels bij. Voor kleine fracties is het zeker positief, omdat het een lastenverlichting van de zittende raadsleden kan betekenen. Anderzijds moeten deze raadsleden de burgerraadsleden ook een bepaalde tijd coachen: ze moeten ingewerkt worden en dat kost ook tijd. Verder ontbreekt de democratische legitimatie, want burgerraadsleden zijn niet direct gekozen terwijl ze toch grote invloed hebben op de besluitvorming en in de discussies. Een probleem is ook de herkenbaarheid van de raadsleden. Deze herkenbaarheid zal voor de buitenstaander eerder af- dan toenemen. Wat bijvoorbeeld te denken dat in een (grote) fractie er drie woordvoerders zijn op het gebied van het sociaal domein (twee raadsleden en een burgerraadslid)? Voor grote fracties is het burgerlidmaatschap een bepaalde luxe.

Voor de gemeente brengen meer burgerraadsleden financieel meer kosten met zich mee, en welke baten staan er dan tegenover? Burgerraadsleden zullen bij aanvang het als een eer of leuke ervaring vinden. Ze zullen wel in hun achterhoofd hebben dat ze willen doorstromen. En deze doorstroming zal bij kleine fracties het geval zijn, veel eerder dan bij grote(re) fracties. Wil je bijvoorbeeld 8 jaar burgerraadslid zijn? En wat doe je als na 8 jaar niet wordt gekozen omdat een andere kandidaat met voorkeurstemmen in de raad komt?

Kortom: stel als raad grenzen aan het burgerlidmaatschap, stel een plafond. Bijvoorbeeld in de Verordening op te nemen dat fracties tot 3 of 4 zetels mogen 1 of 2 burgerraadsleden hebben. Het idee is dat  elke fractie in een commissie een lid en een plaatsvervanger heeft. Hierbij ga ik uit van 3  commissies. Fracties moeten intern afspreken dat raadsleden maximaal 8 jaar in de raad mogen zitten, om de hardwerkende burgerraadsleden de kans te geven om door te stromen en wellicht meer te belonen. Ook zou voor de burgerraadsleden wettelijk een vorm van democratische  legitimiteit kunnen worden bedacht door bijv. de kiezer 2 stemmen te geven: 1 om de lijsttrekker te kiezen en 1 om een voorkeurstem uit te brengen op een andere kandidaat, Een kandidaat met de meeste voorkeurstemmen en die niet op een verkiesbare plaats staat in een kleine fractie (3 tot 4 zetels), wordt dan automatisch burgerraadslid. Dit idee is echter nog verre toekomstmuziek, want dit vereist  wat wettelijke wijizigingen. .

 Positief is in elk geval dat burgerraadsleden ook in de Drechtraad actief mogen zijn. Dan duid ik op de mogelijkheid om lid te worden van een Ad hoc commissie van de Drechtraad. 
De vraag is hoe realistisch deze mogelijkheid is omdat de burgerraadsleden vooral worden ingezet om de werkdruk van de raadsleden in de lokale politiek te verminderen. 
Wellicht zijn bovengenoemde suggesties iets voor het begrotingsdebat. Maar groter is de kans dat we het volgende beeld krijgen: het was een politiek correct en goed debat, ieder deed zijn zegje, het aantal moties of amendementen is 0, het aantal interrupties minimaal, het college is op "koers". Oftewel: men deed een plas en het bleef zoals het was (uitspraak van onder meer een voormalige CU-partijleider) Proost op de aangenomen begroting 2017!

bron: www.raadslid.nu

Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.