Over Ambachtse Gouwe Ouwe(n): Radio Paradijs

27 juli 2024 • 07:00 door Willem Schneider

Thomas van Wingerden, oprichter van Radio Paradijs

HENDRIK-IDO-AMBACHT - De oudere Ambachters zullen zich ongetwijfeld de tijd van de zeezenders herinneren. Glorieuze namen als Radio Veronica, Radio Noordzee, Radio Mi Amigo, Radio Caroline, Radio Atlantis in de periode van de jaren zestig en zeventig roepen bij velen gemengde gevoelens op. Deze zenders maakten zonder vergunning vanuit kleine schepen voor de Nederlandse en de Engelse kust hun uitzendingen. Het waren commerciële popzenders, die met de landelijke omroepen in Nederland en de Britse staatsomroep (BBC) wilden concurreren.

OngeREMd
Ook het REM-eiland (met illegale Tv-uitzendingen) in 1964 voor de kust van Noordwijk zullen de oudere lezers niet vergeten zijn. Dat experiment duurde slechts enkele maanden. Verder had je in Zweden en Denemarken het ‘nostalgische verschijnsel” van dobberende schepen die zonder vergunning, stormen trotseerden, om op commerciële basis uit te zenden. In Frankrijk had je het bekende commerciële station Radio Andorra.

Vervolgens werd het in de jaren 80 een hype om via FM-frequenties lokaal illegaal uit te zenden. Ook was het illegale lokale uitzenden in onze gemeente niet onbekend. Ook niet toen Ambacht inderdaad nog echt een dorp was. Het gaat dan om bijna zo’n eeuw geleden!

Illegale uitzendingen vanaf de Paulusweg
In de krant De Limburger (11 juni 1932) stond namelijk het onderstaande bericht:
“Sedert eenige tijd werden in de omgeving van Hendrik-Ido-Ambacht met ’n clandestienen radiozender uitzendingen gedaan. Thans is het gelukt, dit zendstation op te sporen; de politie te Hendrik-Ido-Ambacht heeft gisteren, in samenwerking met de ambtenaren van de posterijen en telegrafie, huiszoekingen gedaan in een perceel in het dorp en aan den Paulusweg aldaar. De daar aangetroffen zender en onderdeelen zijn verzegeld en er is proces-verbaal opgemaakt.”

Zo’n zestig jaar later was het opnieuw raak: een aantal Ambachters deed mee aan het avontuur van het illegaal uitzenden. Bekendste zender was radio Boro, die vanuit een woning aan de Reeweg uitzond.

Paulusweg: de bakermat van de Ambachtse zendpiraten

Klachten
Maar er waren meer zenders, zoals Tamara én Paradijs. Zij werden eind 1982 en begin 1983 door de politie en de Radio Controle Dienst (RCD) in beslag genomen in woningen aan de Steenplaats, Van Assendelftgaarde en in de Jacob Catstraat. Er kwam vervolgens een rechtszaak. De Officier van Justitie gaf tijdens deze rechtszaak aan dat hij een brief van de toenmalige burgemeester ing. J. Hof (september 1978-oktober 1988) had gekregen. Volgens Hof hadden Ambachters bij hem geklaagd over de lokale illegale zenders. “Ze verstoren alle enige het luister- en kijkgenot van dorpsgenoten, die gebruik maken van de kabel van de CAI.” Daarnaast noemde Hof “een door 220 Ambachters met storingsklachten ondertekend schrijven, gericht aan de gemeenteraad.”

Uitspraak
Deze Officier veroordeelde volgens de krant De Dordtenaar vijf Ambachters. Vier werden veroordeeld tot een geldboete met een voorwaardelijke gevangenisstraf. De vijfde Ambachter kreeg onvoorwaardelijk twee weken celstraf. Hij zou namelijk de RCD-ambtenaar hebben bedreigd. “Je overleeft een volgende actie niet,” zou zijn boodschap aan deze ambtenaar zijn geweest. Ook zou de RCD’er door ‘de piraten en aanhangers’ naar het hekwerk op de derde etage van de Van Assendelftgaarde zijn geduwd.

Volgens De Dordtenaar zou met de berechting van de Ambachters ‘de kous nog niet af zijn.’‘ De 42-jarige Ambachter Thomas van Wingerden werd door de officier van justitie “het middelpunt van de zaak” genoemd. Hij vroeg namelijk om uitstel van behandeling,” aldus de verslaggever.

Gulle Ambachtse luisteraars
Deze veroordeling was reden om nog eens met Thomas terug te kijken naar deze roerige periode. “Ik ben in 1981 begonnen met een klein zendertje. Vroeger hadden we een 27 MC zender, we zijn toen gaan zenden in ons huis met een antenne,” herinnert hij zich. “We kochten ook zenders bij radio ‘De Musketiers’ in Alblasserdam en een 40 Watt zender in Rotterdam. Zo ben ik met mijn zus aan de slag gegaan.” Glunderend: “Ja, we waren eigenlijk soort ‘piratenfamilie’; twee broers waren ook piraat waren (bij Tamara en Radio Ambacht). Dat gold ook mijn zus en haar zoon. De luisteraars konden via telefoontjes verzoekplaatjes aanvragen. Als je uit de lucht werd ‘geplukt’, gaven luisteraars geld (bijv. 5 gulden) en om weer een nieuwe zender te kopen.”

Zus van Thomas was ook actief

Slimme aanpak
Terugkijkend zegt Thomas: “Bij elkaar ben ik vijf keer uit de lucht gehaald. We hebben ook geprobeerd om vanuit IJdenhove uit te zenden. Maar de toenmalige politieagent, die ik kende, zei toen: ‘Als jij hier je eerste plaatje gaat draaien, haal ik je direct uit de lucht!’ Ook bij mijn schoonvader lukte het niet om uit te zenden. Vervolgens zijn we weer naar de Van Assendelftgaarde teruggegaan,” herinnert Thomas zich. Hij zond vanuit een klein kamertje in zijn woning. Maar hij deed dat wel slim: “Er stonden altijd wel een paar mensen op de galerij om te zien of de politie er aan kwam. En: met medewerking van de huismeester hebben we via de regenpijp vanuit het dak van onze flat en via een gat bij de buurman de zendantenne aangebracht.”

100 watt-zender verstopt bij toilet
Over de toenmalige politieagent kan Thomas zich diverse anekdotes herinneren. “Hij belde een keer en zei dat: als ik op de dijk rij en mijn zwaailicht aanzet, moet je je zender uitzetten, anders krijg je controle.” En: “Ik had op een keer een zender van 100 watt en grote voeding totaal 2000 gulden gekocht. Ik draai het laatste plaatje en dan zegt mijn vrouw plotseling tegen mij: ‘Thomas, de politie komt eraan!’ Daarom haalde ik de zender van de voedingen zette hem in de wc. Ze zochten naar mijn zender. Daarom gaven we de politie de 40 watt-zender mee. Maar de zender van 100 watt stond nog steeds bij de wc! Onze politieagent kwam daarna een bakje koffie drinken en zei: Je heb me bedrogen. Want je hebt ons een andere zender meegegeven.” Lachend: “Hij had nog gelijk ook!”

Reclame voor Ambachtse middenstand
Thomas maakte reclame op radio Paradijs. “Dat was voor de Ambachtse middenstand, zoals bakkerij Van Helden, de zaak van Ary Cramer, voor rijschoolhouder Van der Stelt en voor fietsenmaker Van Wingerden. Het gebeurde dat tijdens de uitzending de baas van bakkerij Van Helden belde en zei:‘Je krijg van mij 10 slagroomtaarten als je zoveel keer een bepaald plaatje draaide…. Ja, dat waren nog eens gouden tijden!”

Concurrentie
Volgens Tomas bestond een goede samenwerking tussen de Ambachtse piratenzenders. Maar er was ook concurrentie. “Ik heb meegemaakt een dat piraat uit Dordrecht een bepaalde plaat draaide en ik niet daar aan kon komen. Toen belde ik deze piraat en zei: ik geef 100 gulden voor deze plaat. Hij zei: dat doe je niet. Maar ik zei: dat doe ik wel en kom hem direct bij je ophalen. Hij verwachtte niet dat ik hem direct kwam, maar dat was wel het geval. En hij was het plaatje kwijt!!”

Spanning gaf kick 
In 1992 stopte Thomas met zijn hobby, die te duur werd. “De eerste keer dat ik werd veroordeeld in begin 1983, kreeg ik 1000 gulden boete, twee jaar voorwaardelijk en twee weken proeftijd. Dat vond ik wel erg veel. Doordat ik in hoger beroep ging, kreeg ik 500 gulden boete. Ik heb ook een poosje voor de zender 'Droef' gedraaid uit ons huis. Het was in 1992 niet zo spannend meer om te zenden. En het was vooral de spanning die me een kick gaf!”

Foto's: Privécollectie Thomas van Wingerden, Historisch Genootschap, privécollectie Ary Cramer