Willem Schneider: bezorgde (in)stemming Drechtraad met nieuwe koers en middelen

DRECHTSTEDEN - Leiderschap, bestuurlijk lef en enthousiasme. Zo typeerde de Voorzitter van het Drechtstedenbestuur de komende inzet van het bestuur. Deze inzet is gericht om te komen tot een “strategie van anticyclische investeringen”. Zie hier enkele wederwaardigheden van een toeschouwer. 

Je zal maar op de publieke tribune van de raadzaal van het oude Stadhuis van Dordrecht zitten! Dat overkwam me onlangs toen ik als belangstellende de neiging had om eens langs te gaan bij een vergadering van de Drechtraad.

De Drechtraad bestaat zoals u weet uit de vertegenwoordigers van de fracties uit de gemeenteraden in 6 Drechtsteden. Tegenwoordig hebben veel fracties zichzelf opgeschaald tot “regiofractie”.

Het zitten op de publieke tribune heeft zo voor- en nadelen. Laat ik er een paar noemen. Je zou verwachten dat “de gewone burger” uit de Drechtsteden de vergaderingen van de Drechtraad massaal zou bezoeken. Ook in de vergadering van juni 2010.  Immers: de Voorzitter van de Drechtraad schetste (op ludieke wijze) de koers uit voor de komende vier jaar. Ook werd gesproken over de Jaarrekening 2009 (met een flink tekort) en de begroting voor het komende jaar. Ik geef toe: het is een beleidsarme begroting maar de “portefeuillehouder”  (ik kom daar nog op terug) voorspelde dat het komende najaar een hete herfst gaat worden voor de leden van de Drechtraad: naast de carrousels (op dinsdag) komen er ook nog “oriënterende” vergaderingen over mogelijke (extra) bezuinigen voor het jaar 2012…  De bestuurlijke druk(te) zal bij deze insteek alleen maar toenemen, zo vrees ik.

Maar even terug naar de “gewone burger” op de tribune. Deze was dus duidelijk niet aanwezig. Wel was ik in het (goede) gezelschap van raadsleden, “belangstellende” hoge ambtenaren en bestuurders. En dat is het interessant te zien hoe zij verbaal of non-verbaal reageren opmerkingen die door “portefeuillehouders” of leden van de Drechtraad worden gemaakt. Ze zitten dus met gekromde tenen te luisteren. Dit soort signalen vang je niet als je als deelnemer in de “grote zaal” zit. 

Ik geef toe: er zijn ook nadelen. Zo was het geluid bijzonder slecht in de eerste helft van de avond. De Voorzitter en de portefeuillehouders waren toen slecht te verstaan, zeker met open ramen. De burgemeester van Papendrecht toonde lef en sloot de openstaande ramen, zodat het geluid iets beter werd.

De mensen van de techniek hebben er blijkbaar wel enige tijd over moeten nadenken om dit probleem te verhelpen. Maar halverwege de avond kwamen ze tot de ontdekking dat er nog twee luidspeakers aangezet konden, zodat het euvel (uiteindelijk) was verholpen. ……

Over de behandeling van de onderwerpen valt natuurlijk veel te zeggen. Allereerst ging de Drechtraad eerst op herhaling: de leden van het nieuwe Drechtstedenbestuur werden uiteindelijk voltallig gekozen, inclusief de burgemeester van Alblasserdam. Dit punt was tijdens de vorige vergadering ook aan de orde gekomen. Opnieuw sputterde een delegatie van Papendrecht tegen de keuze van twee burgemeesters in het Drechtstedenbestuur. De Voorzitter handhaafde echter zijn voorstel.  Als teken van goede wil, zegde hij wel toe om na twee jaar een evaluatie te houden.

Overigens blijf ik deze  politieke nevenfunctie een boeiend fenomeen vinden. De burgemeesters worden op “persoonlijke titel”  benoemd, vanwege hun competenties en niet vanwege hun ambtelijke functie. Toch zal een burgemeester volgens de Voorzitter het veld moeten ruimen als hij geen burgemeester in de Drechtsteden meer is. Dat veronderstelt wel een functiegebondenheid.

In het recente boekwerk  “Constitutionele normen en decentralisatie Een evaluatie van Hoofdstuk 7 Grondwet” gaan hoogleraren staatsrecht in op de positie van de burgemeester. Bij het Drechtstedenbestuur is het een automatisme dat de burgemeester van Dordrecht ook de Voorzitter is van dit bestuur. Maar dat hoeft natuurlijk niet. Interessant is dat artikel 10 Kaderwet het mogelijk maakt om een externe Voorzitter aan te wijzen. Deze is dus geen bestuurder of raadslid van één van de deelnemende gemeenten is. De regio rond Arnhem en Nijmegen maakt gebruik van dit artikel om een externe Voorzitter te benoemen. Ik heb geen signaal ontvangen dat dit vanuit de Drechtraad ook geprobeerd is.

Uit het oogpunt van de distributieve rechtvaardiging is nu het volgende beeld te schetsen. De spreiding van burgemeesters is aardig verdeeld: 1 vanuit de subregio Alblasserwaard (bestaande uit drie gemeenten) en 1 van de subregio Zwijndrechtse Waard (bestaande uit twee gemeenten). Ten aanzien van de verdeling van de politieke partijen heeft de VVD een voorsprong: 2 burgemeesters, 1 van de PvdA.

Verder is er nu een tweedeling ontstaan: de burgemeester “Plus” en de gewone burgemeester. De 3 burgemeesters Plus (Alblasserdam, Dordrecht en Zwijndrecht) zijn lid van het Drechtstedenbestuur, de andere drie (H.I. Ambacht, Papendrecht en Sliedrecht) zijn geen lid, maar hebben een “ambassadeurschap” gekregen. Inderdaad, een tandje minder, maar toch staan ze niet aan de kant. Hoe het ook zij: de 6 heren hebben een extra (politieke) klus erbij gekregen! 

In het zojuist genoemde boek “Constitutionele normen en decentralisatie Een evaluatie van Hoofdstuk 7 Grondwet” maken hoogleraren zich zorgen over de trend dat burgemeesters meer ceremoniële functies krijgen dan inhoudelijke beleidsvelden. Misschien is er nu in de Drechtsteden tegengas gegeven met de keuze voor meer burgemeesters in het Drechtstedenbestuur en de inschakeling van burgemeesters bij het netwerken.

Interessant is overigens ook dat de conceptbegroting in de laatstgehouden Drechtraadvergadering werd verdedigd door een portefeuillehouder, die op het moment van de verdediging formeel niet eens door de Drechtraad was gekozen. De facto wel, maar formeel niet.

Over begroting gesproken, evenals bij de Europese Unie is er in de Drechtraad nu een echte “Trojka”, bestaande uit drie portefeuillehouders die de post “Middelen” beheren. Deze “drie musketiers” zullen in de toekomst de financiën moeten bewaken.

De Voorzitter zei in zijn speech over een meerjarenprogramma dat de Drechtsteden een boeiende netwerksamenwerking is. Hij gaat voor een “anticyclische investeringsstrategie” en wil doorontwikkelen, dus niet stabiliseren. “Dat vraag leiderschap, bestuurlijk lef en enthousiasme”. Dat bestuurlijke lef toonde hij door zijn aankondiging om het onderwerp “gezamenlijk grondbeleid” op de agenda te zetten”. Dat is een gevoelig punt.

Desondanks spraken alle woordvoerders waardering voor zijn speech uit. De vraag is natuurlijk hoe hij verder nog leiderschap (á la Bandell?) gaat tonen en waar hij de middelen voor een anticyclische investeringstrategie vandaan haalt: was het adagium niet “samen trap op, samen trap af”?

Zo enthousiast de fracties waren over de bijdrage van de Voorzitter, “minder vrolijk” waren ze bij de tekorten op de jaarrekening 2009. In totaal: € 1,3 mln. Ook moest het “bureaucratisch handelen” bij de Sociale Dienst Drechtsteden (SDD) maar eens worden aangepakt. Bij de SDD was het tekort € 0,845 mln. Bezorgdheid was er ook bij de fracties over de begroting 2011. Kortom: “hartelijke instemming” voor de te volgen koers, die de Voorzitter heeft uitgestippeld, maar “bezorgde instemming” met de begroting 2011 en jaarrekening Drechtsteden 2009. Vreugde en bezorgdheid liggen dus in het Drechtstedenbeleid blijkbaar dicht bij elkaar.