Meer proteststemmen in ons rijke, protestantse dorp
De vorige keer heb ik in mijn column personen uit de Drechtsteden genoemd die op de kieslijsten stonden. Ik kan me voorstellen dat u geïnteresseerd bent hoe het met deze kandidaten is gegaan. In het algemeen stonden ze niet op een verkiesbare plaats, maar nu de kiezer heeft gesproken is de vraag wat het definitieve beeld is geworden. Hoe is het bijvoorbeeld onze wethouder André Flach vergaan?
Voorkeurstemmen
Om deze vragen te beantwoorden, zoom ik in op de voorkeurstemmen. Dit zijn stemmen, die niet op de lijsttrekker zijn uitgebracht.
1. Onvrede bij PvdA en 50plus
Dan begin ik bij de PvdA en 50plus. Bij deze twee partijen lijkt (enige) onvrede bij hun Ambachtse kiezers te bestaan. Eén van de drie PvdA-stemmers (33%) lijkt zijn/haar ongenoegen over de afgelopen regeerperiode of de volgorde van de lijst te uiten door niet op Lodewijk Asscher te stemmen maar op een andere kandidaat. Opvallend is dat de regionale kandidaat uit de Drechtsteden geen voorkeurstem in ons dorp kreeg.
Enige onvrede lijkt er ook te zijn bij de Ambachtse 50+ kiezers, want slechts 68% stemde op lijsttrekker Henk Krol.
2. Vertrouwen CDA-leider iets hoger
Tijdens de vorige verkiezingen in 2012 stemde 1 op de 3 CDA-kiezers niet lijsttrekker Buma. Nu is dit percentage gedaald tot 28%. 72% stemde van de CDA-stemmers koos voor Buma. De nummer 2 van de CDA-lijst Mona Keijzer was goed circa 17%, ze was daarmee de keizerin van de voorkeurstemmen in ons dorp.
Na vier jaar oppositie lijkt Buma het vertrouwen bij de CDA-stemmers in Ambacht iets te zijn toegenomen.
3. Het kwartje valt bij ChristenUnie, D66 en SP
Bij de Ambachtse D66-ers en SP-ers koos 1 op de 4 stemmers (een kwart dus) op de andere kandidaat dan de lijsttrekker. De regionale kandidaat uit de Drechtsteden bij D66 scoorde circa 0,5% (10 stemmen). Bij de ChristenUnie stemde 17% niet op Gertjan Segers.
4. Gezagsgetrouw: GroenLinks(!), PvdD, VVD
Dan komen we vervolgens bij de gezagsgetrouwe kiezers. Deze waren te vinden bij GroenLinks, de Partij voor de Dieren, de VVD: 1 op de 5 Ambachtse kiezers verkoos een andere kandidaat dan hoogst geplaatste kandidaat. De regionale kandidaat bij de VVD verkreeg in ons dorp een enkele stem.
5. Lijsttrekker getrouw: SGP en PVV
Uitermate gezagsgetrouw zijn de kiezers van de PVV en de SGP: ze lijken zeer tevreden met hun voormannen. Bij PVV viel 1 op 10 kiezers Wilders af en stemde op een andere persoon op de PVV-lijst. Koploper is de SGP, waar 1 op 17 de stemmers niet voor Van der Staaij koos. 94% van de Ambachtse kiezers was voor hun lijsttrekker. 2% van stemmen op de SGP-lijst (51) ging naar onze wethouder André Flach. De wethouder haalde totaal 164 voorstemmen. Zijn Ambachtse aanhang vormt dus ongeveer een derde van zijn legioen. In de kieskring Dordrecht (bestaande uit Zuid-Holland Zuid, Goeree-Overflakkee, Voorne-Putten en Midden-Delftland) scoort Flach 108 stemmen (2/3 van het legioen dus). De twee andere regionale kandidaten (Hans Tanis en Joos Veldman) kregen in ons dorp enkele stemmen. De twee regionale PVV-kandidaten hadden nauwelijks stemmen.
6. Waarnemingen
Al met al leid ik af dat SGP en PVV-kiezers in Ambacht heel veel vertrouwen in lijsttrekker hebben, de PvdA-stemmers het minst. Verder hebben regionale kandidaten bij VVD, PvdA, D66, PVV en SGP relatief weinig voorkeurstemmen gekregen. In ons dorp was de Flach er wel, maar de wimpel nog niet.
Winst/Verlies
Een tweede interessante uitkomst is dat de PVV de tweede partij is de geworden met een hogere uitkomst dan de SGP. Dit terwijl Ambacht bij uitstek als een calvinistisch dorp bekend staat. Daar staat weer tegenover dat CDA en ChristenUnie winst behaalden: het CDA maakte een grote sprong voorwaarts, de ChristenUnie een kleinere sprong (die overigens groter was dan die van de SGP). CDA en ChristenUnie komen dan op bijna 19% van de stemmen. Het christelijke blok (CDA, ChristenUnie en SGP) heeft dus gewonnen. Maar deze partijen "vissen" veelal in dezelfde "vijver". Waar komt deze winst dan vandaan? Van nieuwe bewoners, van mensen die de vorige keer in 2012 niet stemden, van de teleurgestelde PvdA-stemmers? Wie zal het zeggen!
Ambacht staat niet bekend als een links dorp. De verkiezingsuitslag bevestigt dit beeld opnieuw: de PvdA is bijna weggevaagd: de partij heeft circa 13% heeft ingeleverd. Is dat verlies naar de andere linkse partijen als SP en GroenLinks gegaan? Dat lijkt niet het geval te zijn, want deze beide partijen zijn maar circa 5% gestegen. De overige 8% lijkt uitgewaaierd te zijn over de andere winnaars.
Ook D66 deed het bij ons goed: ze verdubbelde in stemmenaantal. Een verklaring van de winst van D66 (bijna 4 %) is dat ze mogelijk van de VVD (-6%) vandaan komt. En ging de overige -2% van de VVD naar de PVV (+ 2,5%)?
Als deze stijgende lijn blijft, wordt het natuurlijk interessant hoe de onderhandelingen bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 verlopen. Duidelijk lijkt wel te zijn dat de huidige kleine partijen in de raad, de VVD en D66, zullen groeien. Of zal een deel van deze stemmen naar Gemeentebelangen gaan?
Vervolgstap: deelname verkiezingen 2018?
Wellicht zal de positieve uitslag voor sommige partijen leiden tot een vervolgstap, namelijk door een afdeling op te richten en zelfstandig aan de komende raadsverkiezingen deel te nemen. Dan denk ik aan de winnende partijen als de PVV (niet mijn partij overigens), GroenLinks, 50plus en mogelijk durft de ChristenUnie zelfs een dergelijke stap te nemen. Durft een nieuw, jong en fris CU-bestuur hiertoe daadkracht te tonen? Er ligt al een tijd een landelijk advies om bij circa twee zetels in kleine(re) gemeenten zelfstandig te functioneren zonder tekort te doen aan de samenwerking met de SGP.
Bij een dergelijke verbreding van het politieke kleurenpalet valt er voor de Ambachtse kiezers, zoals bij de Tweede Kamerverkiezingen, in 2018 tijdens de raadsverkiezingen inderdaad wat te kiezen. Welke partij wordt dan de "gamechanger", de partij die een doorslaggevende rol speelt in de onderhandelingen?
(Af)wijkend
Een interessante vraag is in hoeverre nu de drie belangrijkste wijken in ons dorp van de gemiddelde uitslag afwijken.
Als ik uitga van de wijken Centrum, Krommeweg en Volgerlanden, kom ik globaal tot het volgende beeld: de SGP is vanouds de grootste partij in het Centrum, de VVD is de grootste in de wijken Krommeweg en Volgerlanden. Dit beeld wijkt niet (veel) af van de uitslagen van de vorige verkiezingen. In Centrum ging bijna 1 op de 3 uitgebrachte stemmen naar de SGP, globaal ging 1 op de 4 uitgebrachte stemmen in de Krommeweg en de Volgerlanden naar de VVD.
Overzicht grootste partijen per wijk
Tweede partij: VVD en PVV
Opvallend is dan ook de verschuiving bij de één na grootste partijen. Zoals als gezegd is de PVV de tweede partij in ons dorp geworden. Dat was niet het geval in wijk Centrum. Daar kwam de VVD als tweede uit de bus (1 van de 5 uitgebrachte stemmen ging naar deze partij). De PVV is wel de tweede partij geworden in de wijken Krommeweg en de Volgerlanden.
De PVV zet zich vooral tegen de komst van vluchtelingen en de statushouders. Een lokale vertaling van deze standpunten vind ik terug bij de partij Ambacht Uw Belang (AUB). Onlangs keerde de AUB-woordvoerder zich in de raad tegen de huisvesting van statushouders in Ambacht, ondanks de hoge boete van de rijksoverheid als dit niet gebeurt.
PVV AUB?
Gelet op de overeenkomst in standpunten heb ik de uitslagen van de gemeenteraad van AUB (uit maart 2014) in de wijken Krommeweg en Volgerlanden vergeleken met die van de recente Tweede Kamerverkiezing van de PVV in deze wijken. Gelet op deze vergelijking zie ik relatief veel aanhang van PVV en AUB in de wijk Krommeweg en in mindere mate in de Volgerlanden. De PVV circa 15% in de Krommeweg en 13% bij de Volgerlanden, AUB scoorden in beide wijken hoger: 20% en 15%. Daar zit dus een stuk ontevreden kiezerscorps.
Vergelijking uitslagen AUB (2014) en PVV (2017) in wijken Krommeweg en Volgerlanden
Niet-gestemd
Verder valt op dat:
• Het CDA vooral goed deed in het Centrum, de stembureaus bij de Vijverhof en de Open Hofkerk, en bij de Ark in de Volgerlanden. Dat gold ook voor de ChristenUnie. De CU scoorde ook goed in het stembureau van het zorgcentrum Blije Borgh…
• GroenLinks deed het goed bij de stembureaus bij Bekestein
• En de grote verliezer, de PvdA? De grootste aanhang was te vinden rond het stembureau Wielstaete. Blijkbaar blijven de wat oudere mensen de PvdA in deze moeilijke tijden toch trouw.
• De meeste aanhang van 50plus was relatief gezien terug te vinden bij… de Kruidhof, het wooncomplex voor senioren…
• 6 stemmers hebben gestemd op de partij "Niet-stemmers". Zij kwamen tenminste hun stem uitbrengen!
Wat doen raadsleden met de protestemmen?
Opnieuw geeft deze verkiezingsuitslag dus het beeld dat met name in de wijk Krommeweg een flink deel van de bewoners lokaal en landelijk ontevreden is over het gevoerde beleid en een proteststem uitbrengen. Het gaat dan om 15-20% van de uitgebrachte stemmen. Maar ook in een luxe en nieuwe wijk de Volgerlanden brengt 13 tot 15% een dergelijke proteststem uit. En dan heb ik de kiezers van 50+ en Forum voor Democratie nog niet eens meegerekend.
Hoe zullen de lokale politici met het oog op de komende raadsverkiezingen deze signalen oppakken? Ik ben benieuwd hoe de Ambachtse politici deze brede onderstroom van politieke ontevredenheid gaan bestrijden. Een onderstroom die ook in het calvinistische bolwerk van Ambacht (wijk Centrum) aanwezig is, want daar nam de PVV de derde plaats in.