Laan der Verkiezing(en)

19 februari 2014 door Willem Schneider

De sneeuwval, die ik de vorige column voorspelde, is uitgebleven. Ook de komst van de Perenpartij is uitgebleven, althans in Hendrik-Ido-Ambacht. In Zwijndrecht wil de Perenpartij met de andere partijen op 19 maart nog wel appeltje schillen. Ik schat in dat deze appel niet zo groot is en de schillen dun zullen zijn. Een recente bananen-  of appelschil van de Perenpartij is de idee om ons gemeentetehuis als schoolgebouw te laten fungeren voor het gebrek aan lokalen in het scholencluster de Volgerlanden....

Maar goed, u kunt zich wel schrap zetten voor allerlei interviews met (on)bekende raadsleden in kranten, uitnodigingen, en langs uw huis zult u folders en misschien wel plantjes uitgereikt krijgen. U wordt dus in de watten gelegd en wordt veel beloofd. Een vrolijke boel dus!

Ook ruimtelijk zie je allerlei bordjes die opgehangen worden. Vroeger deed je dat op een raam in je eigen huis. En zag je nog wat kleuren en namen in één kleine straat  op de ramen hangen. De kiezers waren destijds niet zweverig. Nee, ze waren gepassioneerd! 

Maar tegenwoordig is het blijkbaar meer de gemeente die poogt om mensen het huis uit te krijgen door partijen goed te faciliteren:  het verlenen van vergunningen voor het ophangen van deze  verkiezingsborden, het organiseren van een verkiezingsavond, etc. Heel concreet: als je op de Laan van Walburg en de Laan van Welhorst rijdt, waan je op de Laan der Verkiezing(en). Je ziet dan geen Dordtse toestanden, maar meerdere partijborden. Vooral ChristenUnie/SGP of andersom zijn daar zichtbaar aanwezig: de ene keer onder rugnummer 1 (H.I. Ambacht), de andere keer heeft deze club rugnummer 5 (Zwijndrecht). In Ambacht met hoofd, in Zwijndrecht zonder hoofd...

Nee, een bord van de Peren- of de Piratenpartij ben ik daar nog niet tegengekomen! Interessant is dat  je vooral bij de grens tussen Ambacht en Zwijndrecht veel van deze borden tegen komt!

Op het eerste gezicht zijn gemeenteraadsverkiezingen iets lokaals. Er komt een nieuwe raad  en een nieuw college.  De doorwerking van deze verkiezingen is echter breder: de Haagse landelijke politici kijken over de schouders van de raadsleden mee. Sterker: ze doen ook mee in de verkiezingstrijd. 

Voorbeelden hiervan zijn het brengen van werkbezoeken. Een andere manier is om zogenaamde nieuwe ideeën te lanceren. Maar als je de politiek al lang volgt, herinner je dat deze plannen het oude luchtballonnen zijn. Neem bijvoorbeeld het idee van de "gekozen burgemeester" van het CDA. Als je dan CDA-leider Buma hoort over dit plan, dan hoor ik ook D66-leider Hans van Mierlo in de jaren zestig van de vorige eeuw spreken. Hij kwam zo'n 50 jaar geleden al met dit idee. Het hele parlementaire en politieke stelsel  (het huis van Thorbecke) moest op de schop bij D66 (en nu ook bij het CDA). Zo origineel is het idee dus niet.

Ook het nieuwe kiesstelsel van het CDA staat in contrast met een Nederlandse traditie van consensus, oog voor minderheden en evenredig verdelen. Ik ga daar verder niet op in, maar het nieuwe kiesstelsel is een soort variant van het Duitse kiesstelsel. Het CDA breekt hier met een traditie waar het CDA en haar voorgangers de hoeders van waren. Van een echte electorale strategie kan ook geen sprake zijn. Volgens onderzoek zou het CDA  met dit nieuwe kiesstelsel half zo groot worden! Een "halver ons"  gedachte, of "mag het een onsje minder met ons" tijdens de verkiezingen kan toch geen aantrekkelijke gedachte zijn lijkt me!

Na dit uitstapje weer terug naar de burgemeester. Deze wordt altijd gekozen (en benoemd). Het gaat echter om de manier waarop deze burgervader wordt gekozen. Als het  CDA de burgemeester de raad laat kiezen, dan verandert er maar weinig met de huidige situatie.  Een "vertrouwenscommissie" uit de raad (bestaande uit de fractievoorzitters) doet nu een voordracht aan de raad, een voordracht die de raad in de meeste gevallen aanvaardt. Met andere woorden: de  vertrouwenscommissie kiest eigenlijk al voor/namens de raad.  De Koning benoemt dan uiteindelijk de burgemeester, een benoeming die in de praktijk nauwelijks afwijkt van de voorgedragen keuze van de raad.

Een ander model is de rechtstreeks gekozen burgemeester, een model dat D’66 wil en het CDA niet uitsluit. De burgers moeten in dit model direct de burgemeester kunnen kiezen. Het is vergelijkbaar met bijvoorbeeld het kiezen van de gemeenteraad.  Zo heeft de burgemeester een betere democratische legitimatie. Dit model leeft bij verschillende grote partijen, zodat we wellicht op termijn opnieuw een verkiezing rijker zijn: u kiest een eigen burgemeester. Maar dan zal uw burgemeester "heersen" over een gemeente met een flink aantal inwoners. De afstand tussen u en de gekozen burgemeester is daarom groot. Veel partijen in Den Haag willen immers de gemeenten opschalen (en ook de provincies). Maar  zit de burger op een extra verkiezing te wachten? 

Interessant is dan hoe de verschillende rollen van de burgemeester worden opgelost. De burgemeester is immers voorzitter van de gemeenteraad én voorzitter van het college van B&W. Moet u zich eens voorstellen: de voorzitter van Tweede Kamer is dezelfde als de minister-president! Bovendien heeft in deze constructie een gekozen burgemeester een gewichtige en sturende rol. Veel macht dus! Een scheiding van deze rollen zou bij een gekozen burgemeester beter zijn. De raad heeft dan hierbij een eigen voorzitter, het college heeft een eigen voorzitter.

Misschien weet u het nog, bij de gemeenteraadsverkiezingen was in 1966 voor de laatste keer de opkomstplicht. Ik geloof dat de gemeente toen ook geluidwagens liet rond gaan om mensen op te roepen om te gaan stemmen. Kiezers kwamen na de afschaffing van deze opkomstplicht nog en masse naar de stembureaus. Helaas is steeds minder geworden. Leeft de politiek nog wel onder de bevolking? Ik denk dat daar nog wel missiewerk te verrichten is. Er zijn aanwijzingen hiervoor genoeg: het aantal leden van politieke partijen is vorig jaar opnieuw gedaald. Daarnaast is de PVV een van de grootste partijen in de peilingen, een partij geen intern partijdemocratie kent, je kan er geen lid van worden, maar er alleen op stemmen. En dat in Nederland, een land dat een lange traditie van (interne) partij democratie kent, een land waarin een partijzonder interne democratie nu veel aanhang zal krijgen. Veelzeggend!

De moraal van het verhaal: rij de Laan der Verkiezing(en) op, ga naar het stembureau, maak daar een keuze en gebruik uw stembiljet!

Gerelateerde wijken:
Gerelateerde straten:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.