Moties? O..NO…!
Het zomerreces breekt weer aan in de gemeentepolitiek. Tegelijkertijd zal de zomer een “warming-up” zijn voor de komende raadsverkiezingen. De aftrap voor de verkiezingen zal dan in de herfst of begin 2022 beginnen.
Naar binnen of naar buiten?
Campagne- en programmacommissies zullen dan starten. Of er dan echt sprake is van het overnemen van ideeën uit de achterban, is afhankelijk van de heersende partijcultuur. Is deze cultuur naar binnen gericht en gefocust op onopgeefbare iconen, is ze naar buiten gericht met veel inspraakavonden, of een one-issue partij, is er een bestuurscultuur of juist het afzetten tegen het bestaande beleid?
Nieuw uit oud
Hoe het ook zij, een zichzelf respecterende partij of fractie komt met een “nieuw” verkiezingsprogramma en met het liefst “oude” kandidaten. Dan weet je wat je hebt. Bij sommige partijen mag een raadslid twee perioden van vier jaar aanblijven, andere partijen kennen raadsleden die vijftien tot twintig jaar of langer in de raad zitten…. Nieuwkomers blijven dan (te) lang op de reservebank zitten. Langstzittend is overigens de D66-fractievoorzitter die -bij onderbreking van soms een raadsperiode- al tientallen jaren actief is. Ze is m.i. de echte nestor van de raad.
Over oud gesproken, als je de oude(re) programma’s doorleest, zie je vaak dat deze programma’s niet zo “nieuw” zijn. “Kopiëren en plakken”, is soms het adagium. En dat soort kopieergedrag maakt bij de lezer/kiezer het vertrouwen in de lokale politiek of politieke cultuur niet groter. En natuurlijk, je moet als partij je “successen” uitgebreid aanprijzen in folders en op sociale media en je gezicht laten zien bij markten of “samenkomsten”…
Profileringsdrang coalitiepartijen
Interessant is hoe coalitiefracties zich in aanloop naar de verkiezingen proberen te profileren. Dat is moeilijk: enerzijds kan je als raadsfractie in Ambacht natuurlijk niet je wethouder afvallen, anderzijds wil je toch iets voor de bühne doen. In buurgemeente Zwijndrecht is overigens de raadscultuur geheel anders: onlangs verwees de (gehele) raad daar een plan over de verplaatsing van de kinderboerderij naar de prullenbak. Iets wat in de Ambachtse raad onvoorstelbaar zou zijn!
Om zich te profileren gebruiken partijen verschillende media. Sommige partijen, denk aan de SGP, hadden hun eigen krant (het Reformatorisch Dagblad) met een eigen correspondent. Sommige correspondenten kwamen "spontaan" en toevallig ook in de SGP-raadsfractie terecht of een enkeling werd zelfs SGP-wethouder... Ook zaten/luisterden bij elke raadsvergadering diverse reporters of correspondenten mee om het standpunt van hun raadsvertegenwoordigers aan hun achterban door te geven. Dat gebeurt nu niet meer. Inderdaad, Ambachters kunnen nu met de livestream mee kijken, maar ik denk dat maar weinigen de hele raadsvergadering volgen (van 20.00 tot vaak na 23.00 uur). Coalitiepartijen hebben dus weinig ruimte om de potentiële kiezers te “pleasen”. Toegegeven, de SGP heeft een vaste kerkelijke achterban van circa drie zetels. Achterover leunend hebben ze tot nu toe deze drie zetels in hun zak. Belangrijk is voor de achterban is dan wel dat de zondagsrust geaccentueerd dient in het beleid. Strategisch is het wel belangrijk om te weten dat deze achterban door haar “steenrijke SGP-beleid” in de Volgerlanden in relatieve zin minder wordt. Meer stenen betekent dus niet meer (SGP)-stemmen. Sterker nog: meer stenen kan weleens de electorale en bestuurlijke zwanenzang van de SGP op termijn betekenen.
Ondanks de geringe, of misschien dankzij, de geringe ruimte gaat men het zoeken in de kleine dingen die het doen. Hoe dan? Wel, door moties in te dienen, waarvan de raadsleden weten dat ze niets toevoegen of wijzigen aan het huidige beleid. Ik zag dat bij de SGP gebeuren. Voor de bühne, de kijkers, reporters of hoe je het publiek ook noemt, lijkt dit soort acties succesvol voor raadsleden. Voor wethouders zijn deze acties een leuke vorm van retorica om te laten zien ze dat coulant en galant zijn. De moties doen er beleidsmatig weinig toe, het is alleen voor de beeldvorming… Dat blijkt uit twee voorbeelden:
Motie (O)verbodig 1: Groen bij scholen
- In de maartvergadering diende de SGP tijdens de eerste termijn(!) een motie in bij de uitvoering van het Integraal Huisvestingsplan. CDA en Gemeente Belangen tekenden overigens niet mee. De motie vroeg om zoveel mogelijk behoud van (monumentaal) groen bij de bouw van scholen. Diverse fracties (zoals CDA, PvdA en VVD) doorzagen de opzet van de SGP en noemde deze motie “verkiezingsretoriek”, want wie is er niet voor (meer) groen bij scholen? Volgens deze fracties was het dan ook een motie O(verbodig). Uiteindelijk trok de SGP haar motie in, met de volgende motivatie: “De SGP weet dat elke partij wil dat Ambacht een groene gemeente blijft. De winst van deze avond is dat dit weer duidelijk op de agenda staat. Gelet op de intentie van het college om aan “groen en blauw” veel belang te blijven hechten, trekt de fractie de motie in. Hierbij gaat ze er van uit dat het college, als er in het groen op de betrokken kavels fors zal moeten worden gesneden, hiermee bij de raad zal terugkomen.” Een taktische terugtocht dus. Tel uit je winst: groen stond al hoog op de agenda, en de raad heeft budgetrecht en zal daarom bij dit soort onderwerpen altijd worden geconsulteerd, omdat hij uiteindelijk besluit.
Motie (O)verbodig 2: Lachgas verbieden in ons dorp
- Een tweede, nog vreemder, voorbeeld van een coalitiefractie was een motie over het vervroegd verbieden van handel en gebruik van lachgas in onze gemeente. Toegegeven: de motie wekte wel de neiging tot lachen op. De SGP-ChristenUnie (deze keer het smaldeel van de ChristenUnie) wilde dat onze gemeente in de kopgroep van de gemeenten komt die het lachgas verbiedt. Met andere woorden: Gas Bas! CDA en Gemeentebelangen ondertekenden de motie ook, waarmee een meerderheid verzekerd was. De verantwoordelijke portefeuillehouder (de burgemeester) voelde zich overvallen (“er is vooraf niet met mij overlegd over deze motie…..”). Hij wees er op dat “de afdeling hier al mee bezig is.” De wijziging van de APV is door het advies van de VNG al eerder in gang gezet, in lijn met de vraag uit de motie. In september komt deze wijziging in de commissie en in oktober in de raad.
Terecht vonden VVD en PvdA dat er bij uitvoering van deze allerlei handhavingsproblemen zouden optreden, andere regiogemeenten niet deze SGP-koers volgen, etc. Ook waren er geen cijfers die de "brave Hendrik-rol" in de regio onderbouwden. Is het gebruik van lachgas door jongeren in Ambacht zo alamerend dat een vlucht naar voren moeten genomen? Ik geloof er niets van. Als toeschouwer via de livestream merkte ik dat de burgemeester vanwege de raadsmeerderheid en uit elegantie voor de grootste combi-fractie deze motie niet als O(verbodig) kon verklaren. Daarom koos hij maar de lijn van “de motie onderstreept/bevestigt waar het college al mee bezig is.”
Wensdenken tegenover werkelijkheid
Interessant is ook de lijn richting de pers. De SGP had blijkbaar een profetische blik. In een gepubliceerd persbericht over de lachgasmotie stond namelijk: “Het college van Burgemeester en Wethouders onderzoekt op welke wijze de uitvoering kan worden vormgegeven en hoe een invulling aan de preventie-opdracht kan worden gegeven.” Dat is niet wat de burgemeester tijdens de raadsvergadering opmerkte. Bovendien wekte het persbericht de indruk dat niet alleen een CU’er, maar ook een SGP’er tijdens de raadsvergadering het woord voerde. Hij wordt namelijk ook geciteerd. Maar ik heb toch echt alleen een vrouwelijke CU’er zien spreken! Zo zie je maar weer: luisteren en lezen tijdens het begin van de verkiezingscampagne zijn buitengewoon belangrijk! Daarnaast heb ik de indruk dat het persbericht al was verstuurd, voordat dit agendapunt was behandeld in de raad….
Niet-overbodige moties (NO-moties), maar niet-uitgevoerde moties
Naast de overbodige moties, die ingetrokken of overgenomen worden, bespeurde ik nog een andere categorie moties. Het gaat dan om aangenomen en -dus niet-overbodige moties (NO-moties)-, die echter niet worden uitgevoerd door het college. Dat kwam ik bij de PvdA tegen. De sociaaldemocraten hebben volgens de fractievoorzitter drie moties in de raadsperiode ingediend, die door het college zijn overgenomen, maar niet uitgevoerd. De PvdA streeft er echter naar “in deze periode nog een aantal moties in te dienen die na aanneming wel door het college worden uitgevoerd.” Ik ben dus benieuwd welke moties dat zijn en of alle aangenomen moties inderdaad zullen worden uitgevoerd.
Macht ligt bij college, niet bij raad
Zo zie je maar weer met deze voorbeelden: de controle van de raad of tegenmacht ontbreken – in tegenstelling tot in de Zwijndrechtse raad. Het primaat van de macht ligt bij het Ambachtse college en niet bij de Ambachtse raad. Ja dan denk ik: hoe krijg je op zo’n manier de 42% van de Ambachters die niet hebben gestemd nu in het stemlokaal? Hoe zorg je dat de raad een tegenmacht vormt tegen het college en de raad dualistisch opereert? Antwoorden op deze vragen hoop ik (en vele Ambachters) met mij in nieuwe verkiezingsprogramma’s terug te vinden. Zeker bij het CDA, dat electoraal gezien weleens door het Omzigt-effect nu minder stemmen kan ontvangen dan in 2018. We gaan het zien!
