Kiezen burgers en statenleden uit hun hart of kiezen ze strategisch?
De kiezer heeft gesproken. Dit keer voor de Europese verkiezingen. Het beeld in Ambacht week af van het gemiddelde beeld in Nederland, doordat de naar het midden opschuivende ChristenUnie/SGP in ons dorp opnieuw de grootste partij werd. Nee, deze stabiele partij werd dus niet de winnaar: Forum voor Democratie en de PvdA behaalden de grootste winst. Ook GroenLinks deed het goed in ons calvinistisch dorp. Grote verliezers waren de PVV (met circa 10%) en D66 (met circa 6%).
De meeste voorkeurstemmen waren bij DENK, de PVV, de VVD en Forum voor Democratie. Opvallend vond ik het grote percentage bij de VVD. Blijkbaar zijn de VVD-stemmers in ons dorp gevoelig voor de opvatting dat een vrouw hoog op de kieslijst dient te staan. Daarom kreeg de hoogste vrouw (nr. 3) relatief veel voorkeurstemmen. De voorkeurstemmen bij de andere drie partijen zijn te verklaren doordat lijstduwers landelijke kopstukken waren.
Frappant is ook het geringe aantal voorkeurstemmen bij de PvdA. Het electoraat van deze partij was blijkbaar er duidelijk van overtuigd dat Frans Timmersmans, als Eurocommissaris “Der Macher” is: hij heeft de naamsbekendheid en van hem wordt verwacht dat inderdaad hij voor “een ander Europa” zal zorgen (wat dat ook moge zijn).
Nog interessanter is het betrekkelijk geringe aantal voorkeurstemmen bij de combinatie ChristenUnie/SGP. Slechts een 1/3 stemde niet op de CU-lijsttrekker Peter van Dalen. Dan gaat het om stemmers, die op een andere (vrouwelijke) CU-er hebben gestemd en of op een SGP-er. En als ik inzoom op de namen van de SGP-kandidaten, dan zie ik dat ongeveer 1 op de 4 stemmen naar een SGP-er is gegaan. Ik vind dat opvallend omdat de SGP in Ambacht in leden- en stemmenaantal groter is dan de ChristenUnie. De uitslag wijst er op dat heel veel SGP-ers op de CU-lijsttrekker hebben gestemd.
Anderzijds is het ook duidelijk dat deze combinatie bijna 4% achteruit is gegaan. Deze 4% kan je relateren aan de 4% hogere opkomst dan in 2014. En inderdaad: de combinatie kreeg 64 stemmen meer dan in 2014.
Toch denk ik dat een flink aantal SGP-ers niet is gaan stemmen. Als ik het stemmenaantal bij (ook) de gecombineerde lijst van beide partijen (SGP en ChristenUnie) bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2018 bekijk, dan kreeg deze combinatie maar liefst 3804 stemmen. Bij de huidige EP-verkiezingen was dat 2588. Met andere woorden: 1216 stemmers van de SGP/ChristenUnie achterban lieten het afweten. Ik schrik daar flink van, omdat met name de SGP-achterban altijd als “trouw” en “principieel” wordt beschouwd, die door weer en wind gaat stemmen.
De teruggang is mogelijk te duiden door gebrek aan interesse of doordat SGP-ers dat hun partij In het Rechte Spoor wil houden. Mogelijk hebben sommige SGP-ers of CU-ers op Forum van Democratie gestemd. Teleurgestelde SGP- of CU-ers kwamen blijkbaar niet bij het CDA terecht, omdat het CDA ook in kiezersaantal daalde.
Stembureau
Verder is de combinatie ChristenUnie/SGP in 13 van de 17 stembureaus de grootste partij. Alleen in de Volgerlanden zie ik een afwijkend beeld: de VVD is grootste is bij de stembureaus Sophiapromenade, Sophiastaete Druivengaarde en bij Yulius. Bij het stembureau Kruidhof is de PvdA de grootste.
Statenleden stemmen strategisch
De kiezers hebben gesproken. Maar ook de Statenleden hebben afgelopen maandag gestemd, maar zonder de kiezers. Het resultaat van de niet-transparante verkiezingen is dat het huidige kabinet zijn positie heeft verstevigd door -als gevolg van een ondoorzichtig spel- twee restzetels binnen te slepen. Ook de SGP mocht in het feest delen omdat – zo hoorde ik op de media- een statenlid van Forum voor Democratie op de SGP had gestemd. Voor wat, hoort wat: de SGP Zuid-Holland zou het dan wel mogelijk moeten maken dat Forum in het college van Gedeputeerde Staten komt….. Tja, wat zou de ChristenUnie Zuid-Holland ervan vinden? Heeft er misschien ook een statenlid van Forum op de ChristenUnie gestemd zodat ook de ChristenUnie een vierde zetel in de Eerste Kamer kreeg? Wie zou het zeggen….. Het kan natuurlijk ook een VVD-er of een D66-er zijn geweest. Of nog beter: een CDA-er. Het kan verkeren…. Duidelijk is wel dat het christelijk-refomatorisch (SGP) geluid is versterkt door een stem van het vrijzinnig-conservatieve Forum! Dat geeft als principeel SGP-Senator -zo lijkt me- geen goed gevoel. Deze deal is in elk geval niet goed voor de beeldvorming voor de SGP. SGP en FvD worden op deze manier door de buitenwacht als twee handen op één buik gezien. Bovendien kan deze deal en de daaruit voorkomende beeldvorming de samenwerking met de ChristenUnie onder druk zetten. En wat zou ds. G.H. Kersten, de oprichter van de SGP, er van gevonden hebben? Hij wilde vanuit principiële overwegingen zelfs geen zaken doen met of stemmen accepteren van de ARP of de CHU, twee voorlopers van het CDA, en zeker niet van de Vrijzinnig Democratische Bond, een voorloper van de VVD, D66 en Forum voor Democratie. Deze actie is een goed voorbeeld van de werking van het principe van de verzuiling: raad je achterban aan om niet te stemmen op Forum, maar je werkt als elite van je partij achter de schermen internsief samen met Forum. De verzuiling heeft dus als mechanisme nog niet afgedaan.
