Bijna een eeuw geleden: “Winkeliers dienen 18 lijsten in voor dezelfde kandidaat” (1923)

08 juni 2020 door Willem Schneider
Bijna een eeuw geleden: “Winkeliers dienen 18 lijsten in voor dezelfde kandidaat” (1923)

Corona of niet, politiek Nederland maakt zich na een jaar van rust weer op voor de circus dat verkiezingscampagne heet. Volgend jaar is het immers zo ver: dan mag u uw stem weer uitbrengen voor de samenstelling van de Tweede Kamer, in 2022 mag u dat nog een keer doen, dan voor de gemeenteraad. De websites en facebook van de lokale partijen hebben soms berichten gepost, die van 8 maanden tot 2 jaar oud zijn…. Over deze verkiezingen leest u daarin dus niets..

Aanloop tot verkiezingen
Je zou dan zeggen dat het tijdens de voorbereidingen voor de verkiezingen eerst gaat over de inhoud en niet over de poppetjes. Je stemt toch op een partij die bepaalde ideeën heeft, die met jouw opvattingen overeenstemmen. U hoeft echter geen deskundige in politiek Jeruzalem te zijn om te weten dat de praktijk totaal anders is.

Wat wil namelijk het geval?  De aanloop naar de verkiezingen (Tweede Kamer en gemeenteraad) begint met de vraag: wie wordt de politiek leider in de nieuwe periode? En wie van de backbenchers (de volgelingen van de politiek leider) komen wel of niet terug?  In dit stadium zijn we inmiddels beland: de schifting van de hoofdrolspelers van de vorige stoelefndans is inmiddels bekend: Rutte, Segers gaan door, bij het CDA en D66 gaat de strijd om de eerste stoel op de achtergrond gewoon door. Bij verschillende oppositiepartijen (PvdA en SGP) hebben de huidige leiders ook weer voor (naar ik hoop) voor vier jaar bijgetekend. Want soms is de Kamer een duiventil, waar de duiven plotsklaps wegvliegen…. Dat zie ik niet zo gauw gebeuren in de Ambachtse raad.
In de Ambachtse gemeenteraad is de houdbaarheidsdatum van de fractievoorzitters en andere raadsleden langer dan bij Kamerleden. Maar ik verwacht en hoop van harte  dat raadsleden die tussen de 12 jaar en 24 jaar in de raad zitten de "jongeren" de volgende raadsperiode een kans willen geven.

Hoe worden de raads- en kamerleden gekozen? Voor de volgelingen (fractiediscipline is immers het leitmotiv) worden “selectiecommissies” (vaak oud-Kamerleden of bekenden voor het partijbestuur) ingesteld, die op basis van vaak gevoelsmatige of irrationele redenen tot een “concept”-lijst komen. Interessant is natuurlijk hoe dat bij kleine partijen gebeurt: veelal is het een “ons-kent-ons” carrousel, die interne partijdemocratie -zo deze er is-  zeker niet ten goede komt. Zo promootte onlangs een kamerlid dat niet meer terugkomt, zijn zoon die op de longlist van de selectiecommissie staat….

En: je kan ook solliciteren op een functie als “Kamerlid” of “raadslid”. Maar dat is een pro-forma route. Je moet wel kunnen voldoen aan een zeer brede profielschets en dat is dan makkelijk kiezen voor de commissie. Kandidaten, die men kent, geeft men een tip en na een pro-forma gesprek, plaatst de commissie deze “geschikte” kandidaten op de lijst. Men voldoet dan ook aan de (juridische) eisen, maar als politicoloog ben ik natuurlijk veel meer geïnteresseerd in het echte besluitvormingsproces, zoals dat in de sociale werkelijkheid gaat. 

Hoe representatief is de landelijke en lokale democratie?
Onze representatieve democratie staat of valt met een goed fundament en dat is een goed functionerende partijdemocratie. Ik vrees dat deze partijdemocratie zijn beste tijd heeft gehad. In “populistische” partijen als PVV en Forum voor Democratie komt de “populus” (het volk) er niet helemaal niet aan de pas: de PVV kent slechts één lid, het Forum voor Democratie zou vele duizenden leden kennen maar de bestuurlijke en politieke macht ligt m.i. slechts bij één persoon: de koning-filosoof Baudet. En als de politieke leiders van clubs als Denk en 50Plus openlijk (niet)functioneren, en allerlei soaps laten zien, dan denk ik: is dat nu de “representatieve democratie”? Kamerleden vertegenwoordigen zo zichzelf en hun eigen positie/belang. Dit soort gevechten in het Haagse amfitheater zijn weinig verheffend en heeft niets met politiek idealisme te maken. De toeschouwers, die deze (schijn)gevechten op de publieke tribune en op afstand volgen, zullen mogelijk de volgende keer geen “ticket” meer kopen….  En “the winner is” dan: de sceptische kiezer of de niet-kiezer. Want Henk Krol, ex-leider van 50-plus, en vertegenwoordiger van de “Partij voor de Toekomst”, ziet blijkbaar weinig toekomst voor zijn nieuwe partij. Hij sluit niet uit dat deze Partij gaat schuilen bij een andere Henk: Henk Krol sluit een verloving met de partij van Henk Otten niet uit. …  Het zijn dus geen gekke Henkies. De feuilleton vervolgt zich, want politieke baasjes als Krol, lijken garant te staan voor meer reuring en afsplitsingen…. Is dat nu het politieke klimaat om te gaan stemmen???  
Hetzelfde geldt natuurlijk op gemeentelijk niveau. Afscheidingen om voor zichzelf te beginnen, past niet bij de “representatieve partijdemocratie” die wij kennen. Dat geldt bijvoorbeeld voor “Realistisch Ambacht”, dat gold ook in het verleden voor de genaamde “lijsten”, personen die zich rond het jaar 2000 van Gemeente Belangen hadden afgescheiden. Ik denk aan de Lijst Groos, Lijst Burger, Lijst Van der Stelt.

Geen lijstcombinaties
Maar ook een gecombineerde fractie (die jaren lang uit twee partijen bestaat) past niet in het beeld van een “representatieve” democratie. Immers:  de volgorde van de kieslijst wordt dan bepaald door de besturen van de kiesverenigingen en niet door de kiezers. Voor de ChristenUnie worden bepaalde nummers op de kieslijst gereserveerd en via voorkeurstemmen kunnen de kiezers dat niet meer veranderen. Deze strategie strijdt met de geest en de letter van de Kieswet. De strategie is duidelijk gericht op stemmenmaximalisatie en op machtsdenken. Nu deze strategie al jaren wordt gevolgd, zou een volgende stap zijn om ook “verticale” lijstverbindingen als wetgever te verbieden. Je kan immers een poosje meeliften op de stemmen van de grootste partij, maar geen kwart eeuw of langer… Wordt dan gewoon 1 partij.
Bovendien past het bij christelijke partijen het Bijbelse principe om de Rijksoverheid gehoorzaam te zijn en de Kieswet te volgen en niet ongehoorzaam te zijn via eigen gekozen wegen. Of: goed te doen in eigen ogen. Een dergelijke gehoorzaamheid is juist goed voor (de geloofwaardigheid) van de christelijke politiek in onze gemeente. Het niet tekenen van een samenwerkingsovereenkomst die burgerlijke ongehoorzaamheid in de praktijk brengt, draagt ook bij aan het principe om de overheid gehoorzaam te zijn (Romeinen 13 vers 1-5). Bovendien is de ChristenUnie nu een regeringspartij en dan mag je zeker verwachten dat zowel de landelijke en lokale politieke leiders de regels van hun regering handhaven en naleven. Daarnaast wil de ChristenUnie volgens Segers een middenpartij worden. Met deze koers komt de ChristenUnie veel meer bij de politieke opvattingen van het CDA, de middenpartij bij uitstek, dan bij de opvattingen van de SGP. Samenwerkingsovereenkomsten met de SGP zijn daarom meer een product van het verleden. Door de nieuwe koers zou je eerder een zelfstandige koers los van de SGP verwachten.
 
Een paar jaar geleden werden “horizontale” lijstverbindingen (lijstencombinaties) tussen politieke partijen verboden, zoals in 1923 ook het geval was. De toenmalig minister van Binnenlandse Zaken (en Landbouw!), de heer Ruys de Beerenbrouck, wees er op bijvoorbeeld wat in Amsterdam(!) gebeurde tijdens de gemeenteraadsverkiezingen. “Daar bleek, dat een verbod om de lijsten te verbinden voor de raadsverkiezingen zeer nodig kan zijn, immers, door groepen van winkeliers waren niet minder dan 18 lijsten ingediend, die waren verbonden ten behoeve van een zelfden candidaat.”, aldus de minister. Dat was een voorbeeld, waarin de partijen misbruik maakten van de mogelijkheid van een horizontale lijsverbinding.

Tussentijdse ontbinding gemeenteraad
In het verleden is ook wel eens nagedacht over de “tussentijdse ontbinding” van de gemeenteraad als een coalitie of een college uit elkaar valt. Er zouden na deze val nieuwe gemeenteraadsverkiezingen volgen. In 2003 was toenmalig minister Remkes(!) een voorstander. In 2006 was de minister voor Bestuurlijke vernieuwing en Koninkrijksrelaties bereid te kijken of hij de grondwet  moest wijzigen om deze verkiezingen mogelijk te maken. Onlangs is dat proefballonnetje opnieuw opgelaten in de vorm van een motie-Middendorp (VVD). Maar blijkbaar kiest het kabinet hier voor een vertragingstactiek: de aangenomen motie roept om in deze kabinetsperiode op te komen tot een wijziging van de Grondwet. Eind november meldde de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, dat hij voor 1 april 2020 een notitie zou naar de Kamer zou sturen, maar dat is niet gebeurd. De Kamer heeft daar nog eens driftig naar geïnformeerd.
Nu zal zo’n ontbinding in de Drechtstedengemeenten en zeker in onze gemeente niet gauw plaatsvinden. Maar op zich krijgt een dergelijk experiment een eigen dynamiek. Dit soort verkiezingen worden immers niet overschaduwd door de landelijke politiek of kopstukken. Nee, het gaat dan juist om de lokale politiek en niets anders!

Achterstallig onderhoud website en facebook
En: staan de huidige politieke partijen in de startblokken voor de voorbereidingen van de landelijk en lokale verkiezingen? Misschien nog wat te vroeg, maar als ik op de websites en facebook van de lokale partijen kijk, zie ik sowieso grote achterstanden in het bijhouden van nieuws en bijdragen van vertegenwoordigers in de gemeenteraad. Ook zie ik geen oproep zich te melden voor de programmacommissie of voor de kieslijst. 

Concreet kwam ik tot de volgende oogst:
•    De website van AUB is m.i. voor het laatst in 2018 “ververst”. Hetzelfde geldt voor Facebook van AUB.
•    Op de CDA-website kwam ik bij “Actueel” een persbericht van januari 2019 tegen (we zijn nu 1,5 jaar verder…) Op Facebook van het CDA zag ik een video van bijna 30 weken geleden.
•    Op de lokale D66-site kwam ik een algemeen bericht tegen over corona, gepost begin maart 2020. Het laatste bericht van Facebook was de handtekeningactie om het zwembad op zondag te houden (april 2019, we zijn nu 15 maanden verder….).
•    De lokale partij EVA doet het aardig: de laatste “verversing” dateert van mei 2020. De bijdragen van de fractie in de raad worden goed bijgehouden. Ook de site van Gemeentebelangen wordt goed onderhouden: 18 mei 2020 was het laatste persbericht geplaatst.
•    De fractie SGP-ChristenUnie blijft duidelijk achter. Dat is opmerkelijk omdat deze fractie deskundigen op het gebied van communicatie en P&R in haar midden heeft. Het laatste persbericht op de website dateert uit november 2019 (de Algemene Beschouwingen), en we zijn al 8 maanden verder…. En als het gaat om Facebook van deze fractie: het laatste bericht dat ik las dateert van januari 2020. Dat ging niet over de fractie maar over een bezoek van SGP-Jongeren (niet van jongeren van de ChristenUnie) aan de brandweer…
•    PvdA. Op de website las ik het laatste persbericht gedateerd: 18 maart 2019… Op Facebook van de PvdA kwam ik een bericht over de Slaagdag (4 juni 2020) tegen. Maar geen bijdragen van de fractie in de raad….  
•    Tenslotte: de VVD. Deze partij heeft alleen een website, waarop je contact kan komen met de voorzitter van de VVD. Op Facebook las ik een ondersteuningsbericht van 14 mei 2020 om lokaal te kopen….  

Conclusie: veel oud-nieuws
Conclusie:  Gemeentebelangen en EVA geven hun standpunten van recente raadsdebatten frequent door. Via Facebook communiceren de partijen met de kiezers of belangstellenden. De berichtingeving heeft alleen weinig met specifieke politieke en actuele opvattingen te maken. Op de websites van SGP-ChristenUnie, VVD, PvdA, AUB, CDA staat nog oud-nieuws en is er dus veel achterstallig onderhoud….. Over de verkiezingen? Daar wordt  nog geen woord aan gewijd….

 

Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.