Ambacht is een bijzonder dorp, en dat is t-ie

28 februari 2020 door Willem Schneider
Ambacht is een bijzonder dorp, en dat is t-ie

Rebellen en dwarsdenkers. Dat is het thema voor de Boekenweek van dit jaar. Het is ook een gezegde dat kan slaan op de Ambachters. Ze roerden in het verleden nog al eens de trom. Recent nog overigens. De vader van deze Trom zei vaak:  Het is een bijzonder kind, en dat is-ie. Dus: Ambacht was een bijzonder dorp om te wonen, en dat is het nog steeds.

Afval(lig)
Ja, in het verleden waren Ambachters en hun leidslieden soms echte dwarsliggers en vrijbuiters. Ik wil een paar voorbeelden noemen. Recent kwam ik het bericht tegen dat inwoners van Hendrik-Ido-Ambacht vertikken hun afval beter te scheiden. Een recente proef onderstreepte dat nog eens. En de Ambachtse rekenkamercommissie constateerde vorig jaar in een onderzoek ook dat de inwoners van Hendrik-Ido-Ambacht hun huisvuil slecht scheiden. Ambachters gooien flink meer troep bij het grijze afval dan inwoners van vergelijkbare gemeenten. In die andere gemeenten worden ook twee keer zo veel kunststoffen, metalen en drankverpakkingen apart ingezameld. Verder wordt in het Waaldorp 30% minder gft-afval ingeleverd. Ook wordt er minder glas en textiel apart weggegooid. Daarmee snijden de Ambachters zichzelf flink in de vingers. Restafval wordt verbrand, wat al zo'n 100 euro per ton kost. Groen afval kan hergebruikt worden en levert dus geld op. De afvalstoffenheffing in Hendrik-Ido-Ambacht is duurder dan elders.
Maar ondanks dat circulaire economie, duurzaamheid en een goed beheer van de schepping in dit calvinistische dorp (met veel kerken) hoog in het politieke vaandel staan, heeft een (groot) deel van de Ambachtse bevolking daar gewoon lak aan…. Ambacht: een bijzonder dorp om te wonen, en dat is het!

Rebels: stem niet, stem protestpartij
Over de politiek gesproken: nog een voorbeeld. Verkiezingen voor gemeenteraad, waterschap, provinciale staten, Tweede Kamer en Europees Parlement worden door de politieke elites als “het feest van de democratie” genoemd. Geïnspireerd door de politieke “successen” en de “bevlogen ideologische toespraken, tweets, blogs of vlogs, etc.” zou je verwachten dat de kiezers en masse de stembureaus bestormen… Toch valt dat wel tegen (of mee). Nee, de opkomst was niet zo laag als bij de recente verkiezingen in Iran, maar bijster hoog kan ik bijvoorbeeld de opkomstpercentages in ons dorp niet noemen.  In de verkiezingen voor de gemeenteraad in 2014 en 2018 bleef 41% van de Ambachters die mochten kiezen, gewoon thuis! In 2010 was dat circa 44%, in 2006 ongeveer 38%, in 2002 35%.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen zie ik eenzelfde beeld: 15% komt niet op in 2017, in 2012 21%, in 2010 21%, in 2006 15%, in 2003 14%, in 2002 15%.  Kortom: de niet-stemmers kiezen zo op een rebelse manier: voor de gemeenteraad blijft 4 op de 10 stemgerechtigden thuis vanwege gebrek aan vertrouwen in de gemeentelijke politiek, voor de Kamerverkiezingen is dat ongeveer 1 op de 7. En als men stemt, scoren de protestpartijen PVV en Forum van Democratie in dit protestantse dorp hoog!  Ambacht: een bijzonder dorp om te wonen, en dat is het!

Bestuurlijke dwarsdenkers
U denkt misschien: het gaat hier om de inwoners, maar zijn de (kerkelijke en politieke) leidslieden altijd braaf en gehoorzaam geweest? Ze zitten en zaten toch gehoorzaam in het voorgestoelte in de kerk met een zweem van zelfgenoegzaamheid achter de diakenbank en in het gemeentehuis?
Nou ja, er zijn gebeurtenissen te noemen waar dat duidelijk niet het geval was! Ik noem bijvoorbeeld dat in het voorjaar van 1853  (ja, inderdaad een tijd geleden)  de gemeenteraden van Hendrik-Ido-Ambacht en Sandelingen-Ambacht weigerden om de nieuw benoemde burgemeester Metman te beëdigen. Metman was toen ook burgemeester van Ridderkerk en dat kon volgens de gemeenteraadsleden niet. De verhouding tussen de beide gemeenten was toen nog niet zo goed als nu…  

Deze politieke weerstand vond zijn hoogtepunt toen de leden van beide gemeenteraden zonder expliciete toestemming van deze burgemeester in mei 1853 een eigen stembureau voor de Kamerverkiezingen inrichtten. De uitslag van het “onwettige” stembureau werd zelfs in de Tweede Kamer besproken! In het november nummer van Swindregt Were uit 2017 ben ik daar uitvoerig op ingegaan. Swindregt Were is het blad van het Historisch Genootschap van Hendrik-Ido-Ambacht.

Opstand in de kerk
Maar ook kerkelijk waren er gebeurtenissen die de publiciteit haalde. De kerkelijke leider waar het om ging was de toenmalige Hervormde predikant ds. Willekes, die in rond 1914-1918 in Ambacht nogal wat reuring veroorzaakte. Dit kreeg landelijke bekendheid in de pers. Zijn ruime(re) prediking werd namelijk niet in dank afgenomen. Dat gold ook voor het zingen van gezangen tijdens de kerkdiensten. Ja, ook toen al. Toen was er al Weerklank tegen deze hervormingen. In de toenmalige kranten kan je ook teruglezen hoe kerkenraadsleden en zelfs de koster trachtten om diensten van deze “liberale” predikant te saboteren. Een kerkenraadslid zou de predikant zelfs hebben beledigd en de predikant schakelde daarop de Officier van Justitie in. Op 11 november 1914 belegde een groep opstandige kerkleden voor het eerst “evangelisatiediensten” in de nabije gelegen christelijke school.

Bron:  Nieuwsblad van het Noorden 16-10-1913

Na deze inkijk kan duidelijk worden geconcludeerd dat het Ambachtse kerkvolk dwarsdenkers en rebels waren: ze waren niet gediend van vernieuwingen in de Dorpskerk. Desnoods dan maar zelf een kerk oprichten (zie de oprichting van de Gereformeerde Gemeente, Vrije(!) oud-gereformeerde gemeente en de Gereformeerde Gemeente in Nederland voor de ingewijden) of het houden van “evangelisatiebijeenkomsten" in een christelijke basisschool of gewoon bij iemand thuis. Gereformeerd en kerkelijk dwarsdenkend dus!

Opstandige jeugd
U kent ongetwijfeld de uitdrukking uit het verleden “wie in Ambacht wou gaan vrijen, moest hebben een mes op zak”.  (tja, ook toen helaas al..). De Ambachtse jongens wilden daarmee aangeven dat jongens uit naburige dorpen als Ridderkerk beter niet naar hun dorp zouden kunnen komen om daar meisjes te versieren. Maar de pijnlijke werkelijkheid was dat het onderling tussen de Ambachtse jeugd ook niet pais en vree was. In augustus 1910 kwam dat helaas naar voren. Er bestond namelijk een soort tweedeling tussen de “Dijkers” (jongeren die in de buurt van de Veersedijk woonden) en de “Dorpsen” (jongeren die nabij de Dorpskerk woonden). Op 25 augustus 1910 sloeg tussen de Dorpers en de Dijkers de vlam in de pan. De Dijkers hadden een strijdlied dat begon met: “Wat is die Ambachtse toren toch hoog, wat zijn die Ambachtse jongens toch droog”… Het verslag van de Dordrechtsche Courant maakte melding van verschillende gevechten (onder meer bij de woning van loodgieter Seton en bij de woning van de toenmalige huisarts dr. Kamberg). Bij deze woning werd de 18-jarige J. Smit “sloopersknecht op de werf van de firma Frank Rijsdijk” met een klomp bewusteloos geslagen. Gelet op de korte loopafstand kon Kamberg snel hulp verlenen. Smit werd met een speciaal ingehuurde pont naar het ziekenhuis in Dordrecht gebracht. Hoe is het afgelopen? De Dordrechtsche Courant gaf meer inzicht: Smit maakte het redelijk en de “Dijkers” zouden terugslaan….  
Kijk: deze Ambachters waren nog eens rebels en dwarsdenkend! 

Dwarsdenkend: vaccinatie
Een punt van rebelsheid en dwarsdenkendheid is de hoogte van de vaccinatiegraad voor bof, mazelen en rode hond (de BMR-prik). Geen van de gemeenten in de Drechtsteden haalde vorig jaar de norm van 95 procent van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Ons dorp blijft in de Drechtsteden in de achterhoede: 89%. Inderdaad er is altijd baas boven baas: Alblasserdam telt slechts 70%. Maar toch:  in de preventieve gezondheidszorg houden veel Ambachters zich gewoon niet aan de regels en stemmen met de voeten.

Kortom: het is mooi wonen in de Ambachtse gemeenschap, bestaande uit dwarsdenkers, rebelse mensen die stemmen met voeten, maar ook veel Volger…landers die trouw en volgzaam zijn. Ambacht heeft een rijke geschiedenis en wil in de toekomst zelfstandig blijven, zoals het vrijdenkers betaamt. Maar helaas: met het huidige beleid (woningbouw en woonruimteverdeling) zal het dorp (snel) vergrijzen en krijgen jonge (alleenstaande) starters nauwelijks kansen om een sociale huur- of koopwoning te bemachtigen. En als hem of haar dat wel lukt, is dat echt bijzonder. Ambacht was een bijzonder dorp om te wonen, en dat is het nog steeds. Dus: niet weg met ons dorp, wees dus rebels en dwarsdenkend in de Drechtsteden, zoals ook in de periode 1852-1853. Anders gezegd: dwarsdenkend, (kerkelijke) rebelsheid en behoudendheid zijn belangrijke kenmerken van de mystieke term "het dorpse karakter". We zullen daarom volgen hoe het huidige college in de resterende raadsperiode hieraan nog gestalte gaat geven.

Gerelateerde wijken:
Gerelateerde straten:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.