De verkiezingen voor de gemeenteraad liggen al weer achter ons......

05 april 2018 door Willem Schneider
De verkiezingen voor de gemeenteraad liggen al weer achter ons......

De verkiezingen voor de gemeenteraad liggen al weer achter ons. De reclameborden langs de Ambachtse wegen zijn inmiddels verdwenen. En dat is maar goed ook, want u zag dat de gezichten van de lijsttrekkers op deze borden in de loop van de tijd steeds bleker of witter werden… Ze konden blijkbaar niet te lang in het publieke zonnetje staan.  En bovendien werd de (wettelijke) houdbaarheidsdatum overschreden.... Volgens de nadere regels voor het plaatsen van reclameborden tijdens de verkiezingen moest de plaatser namelijk  binnen een week de reclameborden weer hebben weggehaald....

Is de uitslag verrassend voor u? Dat is afhankelijk van welke verwachtingen u er van had. De raad kreeg door de bevolkingsgroei twee zetels er bij: van 21 naar 23 zetels. De winnaars waren Gemeentebelangen, VVD en SGP-ChristenUnie. De grootste winnaar was Gemeentebelangen: deze partij kreeg er op eigen kracht twee "volle zetels" bij. De SGP-ChristenUnie en VVD kregen er ieder een restzetel bij.

Ik weet natuurlijk niet welke verwachtingen u had over de uitslag, maar ik wil u graag deelgenoot maken van een paar interessante conclusies. Dan zoom ik met name in op wijkniveau (Centrum, Krommeweg en Volgerlanden)

Opkomst
Alles ik kijk naar de opkomst, blijkt dat meer dan 40% geen gebruik maakt van het stemrecht. Dat is verontrustend, want in 1978  bracht 75%, 1986 76%, in 1998 66% in 2006 62% van de stemgerechtigden in Ambacht hun stem uit. De vraag werpt zich daarom op in hoeverre de uitslag en de gemeenteraad nog de politieke denkbeelden van de Ambachtse bevolking weerspiegelt. Het niet-stemmen is een teken van ontevredenheid met het huidige systeem. Vaak hoor je dat terug in termen als: "het zijn zakkenvullers, het maakt niet uit wat je stemt, het college is al gevormd, het is oude jongens krentenbrood, een ons-kent-ons-mentaliteit, bestuursleden zetten zichzelf hoog op de lijst waardoor ze in de raad komen, het is een nep-democratie in Ambacht, de echte winnaars worden buitenspel gezet via achterkamertjespolitiek”, etc.. Stemmers hebben in het verleden bepaalde verwachtingen van hun partijgenoten gehad, maar zijn afgehaakt door niet meer te stemmen. Hoe krijg je nu als politieke partij dat vertrouwen weer terug?  Er lijkt een tendens te zijn dat de locale partijen een vangnet zijn die deze ontevreden kiezers opvangen, omdat de toename van het percentage niet-stemmers de afgelopen jaren minder snel lijkt te stijgen dan in het verleden. Ik ben daarom benieuwd hoe groot de opkomst over 12 jaar is... 

Opkomst per wijk
Iin de wijk Krommeweg was de opkomst gering (ongeveer 57%) met uitschieters bij stembureaus rond het Baxpark (rond de 53%). De hoogste opkomst was in de wijk de Volgerlanden (circa 67%). De wijk Centrum scoorde 59% (met een uitschieter van het stembureau bij Emmastaete met 52%).

Uitslag per wijk
Hoewel de opkomst in het Centrum relatief laag is, is deze wijk vanouds een SGP-bolwerk, en dat is nu ook niet anders. 1 op 3 stemmers kiest voor deze partij. Gemeentebelangen heeft ook een stevige aanhang, want 1 op 5 kiezers stemt op deze lokale partij. De andere locale partijen AUB en EVA blijven onder de 5%.



De wijk Krommeweg is vanouds een wijk, waarin locale partijen veel aanhang hebben. Gemeentebelangen scoort dan ook hoog: 1 op de 4 stemmers kiest voor Gemeentebelangen. AUB scoorde vier jaar geleden deze wijk hoog, maar is nu enorm gedaald. De confessionele partijen SGP-ChristenUnie en CDA hebben een aanhang van circa 20% en 11%.

Opvallend is dat SGP-ChristenUnie in de Volgerlanden het goed doet: bijna 1 op de 4 kiezers stemt op deze partij. GB krijgt het vertrouwen van 1 op de 5 kiezers. Bij de VVD is de aanhang in de wijk in vergelijking met de andere twee wijken het hoogst.
De lage opkomst in de wijk Krommeweg en in mindere mate Centrum is een teken aan de wand. Het vertrouwen in de gevestigde landelijke partijen is namelijk niet groot. En als men stemt, krijgt met name Gemeentebelangen in de wijk Krommeweg relatief veel steun. Als de localo's streven naar stemmenmaximalisatie zullen ze in deze wijk moeten investeren, want er is nu al veel aanhang en  men zal (als collegepartij?) meer moeten investeren in de potentiele achterban die bestaat uit de niet-stemmers. Voor de SGP valt naar mijn inschatting nog weinig te halen  omdat de SGP-ers toch hun stem wel uitbrengen. Gekscherend zei iemand tegen me dat de SGP staat voor: Stem Getrouw Partij...

Voedingsgebied: VVD vooral Volgerlanden 
In de vorige paragraaf keek ik naar het aantal uitgebrachte stemmen per wijk: welk percentage van de geldige stemmen in de wijk ging naar welke partij?

Een andere vraag is: hoe groot het percentage is dat elke partij uit de drie wijken heeft gekregen? 

In de wijk Centrum hebben de meeste kiezers hebben stem uitgebracht, omdat maar liefst 8 stembureaus in deze wijk waren. Daarom is het niet verbazingwekkend dat veel partijen uit deze wijk de meeste stemmen kregen. Alleen de VVD wijkt dat daar van af: de liberalen halen de meeste stemmen uit de Volgerlanden. Ook AUB heeft iets meer aanhang in de Volgerlanden dan uit de andere twee wijken. AUB heeft, ondanks de teruggang, in vergelijking met de Volgerlanden en het Centrum in de Krommeweg de meeste aanhang.

Voorkeurstemmen
Zoals gebruikelijk zal ik kort ingaan op de voorkeurstemmen, dat zijn de stemmen die niet zijn uitgebracht op nummer 1 van de lijst (de lijsttrekker). Ik heb daar een overzicht per partij per wijk van opgesteld. Om een leesvoorbeeld te geven: in de wijk Krommeweg heeft 52% van de CDA-stemmers niet op de lijsttrekker gestemd. Of: 37% van de stemmers van SGP-ChristenUnie in de Volgerlanden heeft niet op de lijsttrekker gestemd.


% Voorkeurstemmen per partij per wijk 

Partij Wijk Wijk Wijk
Centrum Krommeweg Volgerlanden Gemeente
SGP-Christenunie 34,4 34 37,2 35
Gemeentebelangen 27.7 28 32,6 29,4
CDA 49,3 52,2 46,7 49,4
AUB 41 45,3 45,4 42,3
D66 28,7 29,7 34,1 30
VVD 28,6 29,4 31,2 30
PvdA 39,4 39,3 43,3 41
EVA 49,4 51,8 34,3 44,7


   
De kopgroep in de gemeente wordt gevormd door het CDA en EVA, gevolgd door SGP-ChristenUnie, AUB, PvdA, met als hekkensluiters VVD, D66 en Gemeentebelangen.

Gecombineerde lijst
Bij de voorkeurstemmen valt de aandacht weer op de enige combinatielijst SGP-ChristenUnie. Voor de kiezer in het stemhokje is niet te achterhalen welke kandidaat van welke partij is, dus zal enige voorkennis wel gewenst zijn. De kandidaten van de ChristenUnie kregen bij mijn weten  630 voorkeurstemmen (16,7% van het aantal op de gecombineerde lijst).
Circa 17% van de kiezers op de gecombineerde lijst koos voor een CU-kandidaat. Meer de helft van dit percentage bracht de stem uit in de wijk Centrum. 

Interessant is welke situatie er nu is ontstaan. De kiesdeler (het aantal stemmen om in de raad te komen) was 585 stemmen. Het aantal voorkeurstemmen, uitgebracht op kandidaten van de ChristenUnie, is 630. Afgaande op dit getal zou er mogelijk 1 CU-lid in de raad zitting hebben. Met de gecombineerde lijst heeft de ChristenUnie 2 of zelfs 3 raadsleden in de raad, zonder extra inspanningen of zich extra te profileren. De ChristenUnie in Ambacht streeft dus naar stemmenmaximalisatie met een minimale inspanning (bijv. door zich niet te profileren) en mee te liften met de SGP: slechts 630 voorkeurstemmen en toch met 2 of 3 zetels in de raad! Dat lijkt me een behoorlijk scheve verhouding en een fundamentele, systematische fout in het kiesstelsel bij de toewijzing van zetels. Daarom ben ik benieuwd hoe andere hard werkende politieke partijen denken over dit soort structurele vormen van “samenwerking”. 

Daar komt nog bij dat de ChristenUnie vorig jaar tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in ons dorp 1178 stemmen kreeg. Dit aantal is ook te weinig voor in elk geval drie zetels in de raad (bij een [denkbeeldige] kiesdeler van 585 stemmen).

Een SGP-er vroeg me onlangs waarom het deel van de CU-ers dat tijdens de gemeenteraadsverkiezingen op de SGP-lijsttrekker stemde tijdens de Tweede Kamerverkiezingen  niet op de SGP stemde. Waarom zo'n verschillend stemgedrag? Zo'n vraag kan ik me goed voorstellen! Want als er geen lokale verschillen zouden zijn tussen de twee partijen, dan zijn er ook geen of nauwelijks verschillen op nationaal niveau? Immers in de politieke praktijk en in optreden zie je beide partijen naar elkaar toegroeien, zo vond deze SGP-er. En: de SGP gedoogt het kabinet waarin de ChristenUnie zit... 

Als we tenslotte kijken naar de voorkeurstemmen die op vrouwelijke kandidaten zijn uitgebracht, zie ik dat AUB, CDA en PvdA hoog scoren. Ik heb hierbij gekeken naar de vrouw met het hoogste percentage voorkeurstemmen.

Opvallend is verder dat bij de partijen met een vrouwelijke lijsttrekker (GB, D66 en VVD) weinig vrouwen een voorkeurstem hebben gekregen. Ook is frappant dat de nummers 2 en 3 van de CDA-lijst vrouwen zijn en dat zij veel voorkeurstemmen hebben gekregen. Veel van de voorkeurstemmen kwamen uit de wijk Centrum. Dit is mogelijk te verklaren door de kandidaten en de achterban van CDA en CU naar drie kerken in het centrum (Open Hof, Dorpskerk en Maranathakerk) gaan. Het lidmaatschap van deze kerken van kandidaten en kiezers versterkt de band tussen hen. Het regelmatig ontmoeten, spreken en face-to-face contacten tussen kiezer en kandidaat rond kerkelijke bijeenkomsten bevorderen het "kennen" van deze kandidaat en het geven van een voorkeurstem.
Had ik de voorkeursstemmen op de nummers 2 en 3 van de CDA-lijst bij elkaar genomen, dan had het CDA wel eens op de eerste plaats kunnen staan! Bij EVA(!)  heb ik geen vrouwelijke kandidaten kunnen ontdekken, maar dat kan mijn fout zijn…

Voorkeurstemmen Vrouwen
SGP/CU GB CDA AUB D66 VVD PvdA EVA
Totaal % 8,9 3,7 12 13,9 4,8 6,7 12 ?

Gerelateerde wijken:
Gerelateerde straten:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.