Voorkeurstemmen
Gemiddeld 1 op 3 stemmers heeft de afgelopen verkiezingen voor de gemeenteraad niet op de lijsttrekker gekozen. Uitschieter naar beneden was GB: ongeveer 1 van 2 GB-stemmers koos niet de lijstaanvoerder. Uitschieter naar boven was SGP/CU: circa 1 van de 4 kiezers stemde op een andere kandidaat dan Teunis Stoop, de lijstaanvoerder.
CDA: Verliezende winnaar
“Pa, hoe kan het CDA nu een zetel winnen, terwijl ze eigenlijk minder stemmen heeft dan de vorige keer?” Deze moeilijke vraag stelde Mathilde, onze dochter.
Immers het CDA kreeg een vierde zetel, terwijl ze in 2006 2005 stemmen kreeg en in 2010 1860 stemmen. Dan valt het niet mee zoiets aan een 10-jarige uit te leggen. Haar reactie? “Het zal wel, maar ik vind het jammer dat ik de tekenwedstrijd bij deze club niet heb gewonnen. Waarom zeggen ze wel A en geen B? Het werd maar een Beetje…….".
Ondanks deze dissonant, is Ambacht een politiek stabiel eiland in een turbulente omgeving, die de Drechtsteden heet. Deze indruk kreeg ik nadat de kruitdampen waren opgetrokken, toen de verkiezingsuitslagen in de regio bekend werden. Het lijkt me in vergelijking met de buurgemeenten (Dordrecht of Zwijndrecht) een verademing om politicus in Ambacht te zijn. Dat betreft ook de positie van de lijsttrekkers.
Voorkeurstemmen
Op dit laatste wil ik wat dieper ingaan. Evenals de vorige keren heb ik namelijk bij de verkiezinguitslag in ons dorp gekeken naar de voorkeurstemmen. Daaronder versta ik: de stem die is uitgebracht op een persoon, die niet bovenaan de lijst van een partij staat. Voorkeurstemmen zijn belangrijk. Hiermee kan je tegelijk de (in)populariteit van de lijsttrekker meten.
Bovendien kan men met voorkeurstemmen gekozen worden als men minstens 25% van de kiesdeler (ditmaal 538 stemmen) behaalt. Deze keer was dat: 538 x 25% = 134,67 stemmen. Kandidaten met 135 voorkeurstemmen konden dus worden gekozen.
Twee dames met stip
Met een eenvoudige rekenmachine heb ik gekeken naar de uitslag en enkele vergelijkingen gemaakt. Daaruit blijkt uit dat er twee dames zijn die behoorlijk veel voorkeursstemmen hebben gekregen: mevr. Vogelaar van Gemeentebelangen staat met stip bovenaan (286 voorstemmen). Mevr. Burger van de VVD (vroeger Gemeentebelangen en Lijst-Burger) volgt op gepaste afstand (191 voorstemmen). Deze dames stonden al op een verkiesbare plaats, Dat geldt ook voor de andere kandidaten die boven de 135 stemmen kwamen (twee CDA-ers).
Populariteit lijsttrekkers
Gemeentebelangen valt overigens ook op een andere manier op. De lijsttrekker scoort namelijk in vergelijking met zijn collega’s het laagst ten aanzien van het aantal uitgebrachte stemmen: circa 54,6% van de uitgebrachte stemmen op GB gingen naar de lijsttrekker. De lijsttrekker van het CDA scoort hier 60%. Met andere woorden: 60% van het aantal CDA-stemmen werd op de lijstaanvoerder uitgebracht.
Circa 65% van de VVD-stemmers kozen voor de nummer 1; 35% van hen kozen voor een andere kandidaat. Dit patroon zien we ook de bij de PvdA-kiezers: 64% koos voor de lijsttrekker.
Bij de nieuwkomers (D66 en AUB) stemden 67% van de kiezers op hun lijstaanvoerder.
De hekkensluiter is de SGP/CU: 76% van de kiezers van de combinatiefractie stemde op de beoogde wethouder, tevens de nummer 1. Dat is opmerkelijk omdat het hier om één lijst gaat bestaande uit 2 partijen, die landelijk los van elkaar opereren. Het CU-smaldeel kreeg circa 9% van de stemmen, die zijn uitgebracht op SGP/CU. In absolute aantal: 277. Ter vergelijking: in 2006 was dit aantal 420, in 1998 283.
De steun van het Ambachtse electoraat voor de lijsttrekkers lijkt te groeien. Dat zal ongetwijfeld te maken hebben met het aantal jaren dat men lijsttrekker is. Wellicht spelen de omstandigheden hier ook een rol. Met andere woorden: door de crisis scharen de kiezers zich (onbewust) achter de hun “leider” (het bekende rally-effect). Het kan zijn dat de lijsttrekker tijdens de verkiezingscampagne meer dan vroeger in beeld werd gebracht. Kiezers worden dan meer vertrouwd met de naam van de lijsttaanvoerder.
De keerzijde van de groeiende steun voor de lijsttrekkers is een vermindering van het aantal voorkeurstemmen…. Bovendien is niemand met voorkeurstemmen gekozen, die op een onverkiesbare plaats stond.
Het confessionele blok (SGP/CU en CDA) groeide met 61 stemmen. Dit is in absolute zin niet spectaculair. Wel spectaculier is dat bij beide partijen ondanks deze geringe groei in absolute zin elk 1 zetel binnen wisten te halen. Dit komt door de caroussel van het systeem van de restzetels. Knap gedaan dus!
Lijsttrekkers populairder
Als men de trend in de loop der jaren bekijkt, valt in het algemeen vanaf 2002 een relatieve daling van het aantal voorkeurstemmen op bij de SGP/CU. Ook bij de VVD en D66 is dat het geval. Bij de PvdA, GB en het CDA bereikte het aantal voorkeurstemmen in 2006 –relatief gezien - een hoogtepunt.
Tabel 1 Percentage aantal uitgebrachte voorkeurstemmen
1998 | 2002 | 2006 | 2010 | |
SGP/CU | 28,5% | 40.1 % | 29,1% | 24% |
VVD | 33% | 41,7 % | 40% | 35,4% |
CDA | 45,5% | 39,5 % | 43,9% | 40% |
PvdA | 34% | 34,1 % | 44,1% | 36% |
GB | 38% | 38,3 % | 45,8% | 45,4% |
ONA | 59,6% | - | ||
D66 | 37% | 42% | - | 33% |
AUB | - | 33% |
Volgerlanden: VVD-bolwerk
Als we de uitslag van 3 maart ’10 per wijk bekijken, zijn er ook geen grote verschuivingen. De wijk Dorp was en is bij uitstek een bolwerk van de SGP/CU. Dat is ook nu niet veranderd. Politici volgen natuurlijk met veel belangstelling de uitslag van de Volgerlanden. Dit is immers de groeiende wijk, die over een aantal jaren afgebouwd moet zijn. Welnu: wethouder Doordkorte van de VVD kan tevreden terugkijken op zijn wethouderschap. Jammer, dat hij is teruggetreden. Zijn inspanningen voor zijn project De Volgerlanden werd beloond door de kiezers. 1 op de 4 bewoners van deze wijk stemt op de VVD, waarmee deze partij de grootste is. Andere partijen volgden op gepaste afstand.
Voor de toekomst is dit electorale feit zeker belangrijk om te onthouden.
Op naar Tweede Kamerverkiezingen
Nu de gemeenteraadsverkiezingen achter de rug zijn, is het weer tijd voor een “time-out”. Dan maken we ons op voor de volgende verkiezingen, de Tweede Kamer verkiezingen in juni. Wellicht zien we dan ook minister Rouvoet van Onderwijs, Jeugd & Gezin terug in ons dorp. Er zal binnenkort vast wel een schoolgebouw of uitgebreid schoolgebouw in ons dorp geopend worden....