Gemeente krijgt bijstand
Terwijl mijn kinderen zich al weer verheugen op de herfstvakantie, ontwaakt politiek Ambacht geleidelijk uit haar zomerslaap. In de tweede helft van september beginnen de commissie-vergaderingen weer. Het echte werk gaat weer beginnen, te beginnen bij de Bijstand.
Toen de Ambachtse gemeenteraad nog in zijn zomerslaap verkeerde, behandelde de Tweede Kamer in allerijl de omstreden Wet Werk en Bijstand. Dat is de nieuwe Bijstandswet. Deze haast heeft te maken met het voornemen van het kabinet om de wet per 1 januari 2004 in te voeren. Dit ondanks alle kritiek van gemeenten, verenigd in de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De kritiek van deze organisatie is te begrijpen omdat gemeenten in korte termijn worden opgescheept met de uitvoering van de Wet Werk en Bijstand. Ambtenaren, wethouders en niet te vergeten raadsleden krijgen een stoomcursus en moeten vervolgens ook nog eens in een lokale verordening vastleggen hoe zij het beleid gaan vormgeven. Dat geldt dan natuurlijk eveneens voor onze gemeente. Ook de Ambachtse raadsleden hebben een korte tijd om zich in te werken in de materie.
Voor colleges en de collegepartijen met een confessionele achtergrond wordt er op het eerste gezicht niet makkelijker op om bij de uitwerking van de Wet in een verordening op één lijn te komen: CDA, CU en SGP stemden verdeeld over deze wet. Bij nader inzien lijkt dat wel mee te vallen.
Vanaf 1 januari 2004 worden de gemeenten volledig financieel verantwoordelijk voor de uitvoering van de nieuwe Algemene Bijstandswet. De gemeenten krijgen hiervoor een vast bedrag van de rijksoverheid. Als zij er in slagen om veel mensen uit de bijstand te houden, mogen zij het overschot op het bijstandbudget houden. Gebeurt dat niet, dan moeten de ge-meenten het extra bedrag aan uitkeringen voortaan zelf bijpassen.
In de Tweede Kamer hebben CDA en SGP voor de Wet Werk en Bijstand gestemd, terwijl de ChristenUnie samen met de linkse oppositie tegen heeft gestemd. “Christelijke politiek is per definitie sociale politiek”, zo was het hoofdmotief van de vrouwelijke woordvoerder van de ChristenUnie om tegen de wet te stemmen. Over zo’n uitspraak valt natuurlijk veel te zeggen. De ChristenUnie heeft hierbij dan een voorbeeldfunctie en kan (direct) de daad bij het woord voegen. Als werkgever en als organisatie, die te maken heeft met een afslanking van het per-soneelsbestand in haar organisatie, heeft ze hier een mooie taak haar sociale politiek in prak-tijk te brengen. Deze taak bestaat te verhinderen dat het boventallige personeel in de WW of de nieuwe Bijstandswet terechtkomt. Tegelijkertijd heeft ze de taak te voorkomen dat de partners van dit personeel (soms moeders met kinderen) verplicht worden te solliciteren. Woord en Daad dus! Dit even terzijde.
Vanzelfsprekend is er niets op tegen als de ChristenUnie zich nationaal scherper wil profile-ren ten aanzien van SGP en CDA. Op landelijk niveau schept dat duidelijkheid. Wat betekent deze opstelling nu voor de vertegenwoordigers van plaatselijke combinaties van SGP en ChristenUnie in colleges en gemeenteraden? Ik denk dat de tegenstelling niet zo groot zullen zijn als men zou verwachten. Oppositiepartijen in de Kamer (ChristenUnie, SP en Groenlinks) ageren tegen het feit dat bijstandsmoeders met kinderen jonger dan vijf jaar een sollicitatie-plicht opgelegd krijgen. Het compromisvoorstel van het CDA dat gemeenten zelf beslissen kunnen beslissen over een eventuele vrijstelling is door de regering in het wetsvoorstel over-genomen. Ik heb de indruk dat de SGP tegen dit compromis een wat positievere grondhouding had dan de ChristenUnie. De CU en andere oppositiepartijen als de SP vinden dat bijstands-moeders hiermee overgeleverd aan de willekeur van de gemeente waarin zij wonen. Dat ter-wijl het niet zou mogen uitmaken in welke gemeente iemand woont. De tegenstanders van het CDA-voorstel vinden dat bijstandsmoeders met jonge kinderen geen sollicitatieplicht opge-legd mogen krijgen, zodat zij zelf voor hun kinderen kunnen zorgen. CDA, ChristenUnie en SGP zijn vanuit dit uitgangspunt ook het debat over de Bijstandswet ingegaan. Het CDA heeft als coalitiepartij water in de wijn gegaan en kwam met een compromisvoorstel.
Wat betekent dit nu voor de Ambachtse situatie? Nu college en raad zelf de beleidsvrijheid hebben om de bijstandsmoeders met kinderen onder de vijf jaar al of niet te verplichten tot solliciteren, valt te verwachten dat de confessionele partijen de huidige situatie van vrijstel-ling van de sollicitatieplicht voor deze categorie willen handhaven. Een situatie waartegen de raadsfractie van de VVD zich tot nu toe nooit principieel heeft verzet.
Een ander punt van zorg is de afschaffing van de categoriale bijstand. Dit zal leiden tot een toename van de loketafhankelijkheid van veel rechthebbenden. De mensen die leven van een minimum inkomen, worden weer gedwongen met het handje open te staan aan het uitke-ringsloket. Bovendien zal de druk op de uitvoerders enorm toenemen. Dit zal tot veel meer uitvoeringskosten leiden, die beter besteed kunnen worden aan het verstrekken van uitkerin-gen aan bepaalde doelgroepen. Van deze wijziging wordt niemand wijzer, maar de rechtheb-bende afhankelijker en armer.
De gemeenteraad krijgt volgend jaar een centrale rol in de uitvoering van de nieuwe Bij-standswet. De Ambachtse raad zal zelf een beleidskader opstellen, waarin hij aangeeft welke doelen hij wil bereiken en hoe hij het beschikbare budget wil uitgeven. In dat kader moeten ook de kortingen op de reïntegratiebudgetten worden meegenomen. Ik vind het onbegrijpelijk dat de doelstelling werk boven inkomen wordt gevolgd door een forse korting op deze budgetten. Gemeenten die volledig ernst willen maken met het terugleiden van uitkeringsgerechtigden naar de arbeidsmarkt worden nu afgestraft, omdat zij uit eigen middelen mogelijke tekorten op de reïntegratiegelden moeten bijpassen.
Interessant is of Ambacht gebruik kan/zal maken van de mogelijkheid in de Wet Werk en Bijstand om als gemeente een deel van het takenpakket van het Centrum voor Werk en Inko-men over te nemen als dat tot een snellere arbeidsbemiddeling leidt.
Kortom, de Wet Werk en Bijstand kent vele haken en ogen, die voor verbetering vatbaar zijn. Het verschillend stemgedrag in de Kamer van de christelijke partijen hoeft de samen-werking van SGP, CU en CDA op plaatselijk niveau niet onder druk te zetten. De christelijke partijen zijn de discussie met het dezelfde uitgangspunt ingegaan, namelijk de bijstandsmoe-ders met kinderen jongeren van vijf jaar vrij te stellen van een sollicitatieplicht. Het compro-mis dat werd bereikt, namelijk de verplichting aan gemeenten overlaten, heeft zeker nadelen. Maar het compromis kent ook het voordeel dat gemeenten in hun Verordening er voor kunnen kiezen de situatie van de huidige Bijstandswet voor deze categorie bijstandsmoeders te conti-nueren. En dat is in vergelijking met het aanvankelijke regeringsvoorstel toch winst! Daarom zijn de raadsfracties van CDA en SGP die voor deze optie kiezen niet minder sociaal dan die van de ChristenUnie.
Uw mening over dit onderwerp? Laat me het weten.
Willem Schneider, raadslid
